مراجع حل اختلاف کارگر و کارفرما 

مراجع حل اختلاف کارگر و کارفرما در صورت بروز اختلاف ما بین کارفرما و کارگر یا کارآموز ناشی از قرارداد کار یا اجرای قوانین و مقررات کار به موجب ماده 157 قانون کار هیات تشخیص و هیات حل اختلاف واقع در اداره کار خواهد بود .

هر گونه اختلاف ناشی از روابط کارگری و کارفرمایی مانند عدم پرداخت حقوق ، دستمزد و یا مزایای کار و اخراج کارگر در صلاحیت مراجع حل اختلاف قانون کار خواهد بود که در زیر به تفصیل بررسی خواهیم کرد . 

مراجع و مراحل حل اختلاف کار 

• الف .سازش 

به موجب ماده 157 قانون کار حل و فصل اختلافات مابین کارگر و کارفرما در مرحله اول از طریق سازش مستقیم بین کارفرما و کارگر یا کارآموز در شورای اسلامی کار و در صورتی که شورای اسلامی کار تشکیل نشده باشد از طریق انجمن صنفی کارگران و یا نمایننده قانونی کارگران و کارفرما خواهد بود .

نکته حایز اهمیت در خصوص مرحله سازش ، اختیاری بودن طرح دعوا و اختلاف در این مرجع می باشد . یعنی در صورت وقوع اختلاف مابین کارگر و کارفرما هیچ الزام و اجباری در حل و فصل اختلاف از طریق سازش وجود ندارد و میتوانند راسا طرح دعوا و دادخواست خود را در هیات تشخیص مطرح نمایند . 

• ب . هیات تشخیص 

مرحله دوم رسیدگی به اختلافات مربوط به کارگر و کارفرما هیات تشخیص می باشد . هیات تشخیص در واقع مرحله بدوی و نخستین رسیدگی و حل و فصل اختلاف کار و امور اجتماعی می باشد زیرا اولا مرحله سازش اختیاری بوده و به موجب ماده 159 قانون کار که مقرر می دارد : رای هیاتهای تشخیص پس از 15 روز از تاریخ ابلاغ لازم الاجرا می گردد و در صورتی که ظرف مدت مذکور یکی از طرفین نسبت به رای مزبور اعتراض داشته باشد اعتراض خود را کتبا به هیات حل اختلاف تقدیم می نماید و رای هیات حل اختلاف پس از صدور قطعی و لازم الاجرا خواهد بود . هیات حل اختلاف مرحله تجدید نظر نسبت به آرای صادره از هیات تشخیص محسوب می شود . 

هیات تشخیص متشکل از اعضای زیر می باشد :

1.یک نفر  نماینده وزارت کار و امور اجتماعی 

2. یک نفر نماینده کارگران به انتخاب کانون هماهنگی شورای اسلامی کار 
3. یک نفر نماینده مدیران صنایع به انتخاب کانون صنفی کارفرمایان 

صلاحیت های هیات تشخیص 

1.رسیدگی و حل و فصل اختلافات فردی کارگر و کارفرما ناشی از قرارداد کار و مقررات کار

2. رسیدگی و حل و فصل اختلاف در مورد قرارداد کارآموزی 
3. حل و فصل اختلافات ناشی از موافقت نامه های کارگاهی
4. حل و فصل اختلافات ناشی از پیمان های دسته جمعی 
5. رسیدگی و حل و فصل موضوع اخراج کارگر موضوع مواد 20 ، 157 و 158 قانون کار 

• ج . هیات حل اختلاف کار 

هیات حل اختلاف در واقع در حکم مرجع تجدید نظر در نظام حل و فصل اختلافات کارگری و کارفرمایی می باشد . به عبارتی تمام آرای صادره از هیات تشخیص قابل اعتراض در مرجع هیات حل اختلاف می باشد . مهلت اعتراض به رای  هیات تشخیص 15 روز از تاریخ ابلاغ رای می باشد . هیات حل اختلاف علاوه بر صلاحیت فوق به عنوان مرجع تجدید نظر از آرای هیات تشخیص ، به موجب تبصره 3 ماده 49 قانون کار صلاحیت رسیدگی به اختلافات ناشی از اجرای طرح طبقه بندی مشاغل با هیات حل اختلاف می باشد . بنابرین اختلافات ناشی از اجرای طرح طبقه بندی مشاغل ابتدا و راسا در هیات حل اختلاف ریدگی خواهد شد و هیات تشخیص در این خصوص صلاحیتی ندارد .

آرای صادره از هیات حل اختلاف قطعی بوده و لازم اجرا می باشد .منظور از قطعیت آرای هیات حل اختلاف ، غیر قابل اعتراض بودن آرای این مرجع در مراجع تحت صلاحیت قانون کار می باشد . 

شرایط طرح دعوا در مراجع حل اختلاف کار 

1. اختلاف ما بین کارفرما و کارگر یا کارآموز ناشی از قرارداد کار یا کارآموزی و یا ناشی از اجرای قانون کار و سایر مقررات کار باشد .
2. تقدیم و تسلیم دادخواست از سوی ذینفع یا نماینده قانونی وی به اداره کار شهری که آخرین کارگاه در آن واقع است .

• د . دیوان عدالت اداری 

دیوان عدالت اداری به عنوان مرجع تظلمات اشخاص غیر دواتی صلاحیت رسیدگی و اعتراض به آرای صادره از مراجع حل اختلاف قانون کار را دارد . به موجب بند 2 ماده 10 قانون تشکیلات دیوان عدالت اداری رسیدگی به اعتراضات و شکایات از آرا و تصمیمات قطعی هیات حل اختلاف کارگر و کارفرما منحصرا از حیث نقص قوانین و مقررات در صلاحیت دیوان عدالت اداری می باشد . 

آخرین مرحله در اعتراض نسبت به آرای صادره از مراجع حل اختلاف کار ، دیوان عدالت اداری می باشد .

نکته حایز اهمیت در خصوص صلاحیت دیوان عدالت اداری رسیدگی شکلی دیوان نسبت به آرای صادره از مراجع حل اختلاف کار می باشد . به این معنی که در صورت  تشخیص مغایرت  آرا و تصمیمات مراجع مذکور با مقررات آن را ابطال و جهت رسیدگی مجدد به هیات هم عرض ارجاع می نماید. آرای صادره در این مرحله مجددا قابل اعتراض در دیوان عدالت اداری می باشد . 

مهلت اعتراض در دیوان عدالت اداری

مهلت اعتراض به آرای صادره از هیات حل اختلاف سه ماه از تاریخ ابلاغ رای قطعی می باشد . هر کدام از طرفین دعوا کارفرما یا کارگر ظرف سه ماه از تاریخ ابلاغ رای قطعی فرصت دارند نسبت به رای صادره در دیوان عدالت اداری اعتراض نماید . 

.