اعاده دادرسی حقوقی

اعاده دادرسی یکی از طرق فوق العاده اعتراض به آرای محاکم می باشد . اعاده دادرسی به معنای رسیدگی دوباره و مجدد به پرونده های حقوقی  می باشد .اعاده دادرسی نسبت به آرای قطعی محاکم حقوقی به موجب ماده  426 قانون آیین دادرسی مدنی امکان پذیر است . اعاده دادرسی انواع مختلفی دارد از جمله : اعاده دادرسی کیفری  که نسبت به احکام و آرای قطعی محاکم کیفری می باشد ، اعاده دادرسی مدنی که نسبت به آرای صادره از محاکم حقوقی می باشد .در این نوشتار به موضوع اعاده دادرسی حقوقی ، شرایط و جهات اعاده دادرسی می پردازیم .

مستند قانونی اعاده دادرسی حقوقی

قانونگذار در ماده 426 قانون آیین دادرسی مدنی مقرر داشته است : نسبت به احکامی که قطعیت یافته است به جهات مصرحه در ذیل همین ماده ممکن است درخواست اعاده دادرسی داده شود .

شرایط اعاده دادرسی حقوقی

1. آرایی که قطعیت یافته باشد . یعنی اعاده دادرسی تنها نسبت به احکامی ممکن است که قطعیت یافته باشد یا به صورت قطعی صادر شده باشد .بنابراین نسبت به آرایی که از دادگاههای بدوی صادر شده و در مهلت قانونی تجدیدنظر خواهی نشده است و رای قطعیت یافته است می توان در خواست اعاده دادرسی داد .
2. اعاده دادرسی فقط نسبت به احکام دادگاهها ممکن است  .توضیح اینکه تصمیمات قضایی و آرایی که دادگاهها صادر میکنند عبارت است از : حکم ، قرار و دستورات قضایی که هر یک تفاوتهایی با هم دارند و اعتراض و شکایت نسبت به هر یک از تصمیمات دادگاه شرایط خاص خود را دارد و حتی بعضی از تصمیم های دادگاه قابل اعتراض نیست مانند قرار تامین خواسته که قابل اعتراض نیست . اعاده دادرسی حسب تاکید و نص ماده 426 قانون ایین دادرسی تنها نسبت به احکام امکان پذیر است . حکم به آرایی گفته می شود که در خصوص ماهیت موضوع دعوا باشد .

جهات اعاده دادرسی حقوقی

1. موضوع حکم مورد ادعای خواهان نباشد .
2. حکم به میزان بیشتر از خواسته صادر شده باشد .
3. وجود تضاد در مفاد یک حکم که ناشی از استناد به اصول یا به مواد متضاد باشد .
4. حکم صادر با حکم دیگری  در خصوص همان دعوا و اصحاب آن ، که قبلا توسط همان دادگاه صادر شده است متضاد باشد بدون آنکه سبب قانونی موجب این مغایرت باشد .
5. طرف مقابل درخواست کننده اعاده دارسی حیله و تقلبی به کار برده باشد که در حکم دادگاه موثر بوده باشد .
6. حکم دادگاه مستند به اسنادی بوده که پس از صدور حکم جعلی بودن آنها ثابت شود .
7. پس از صدور حکم اسناد و مدارکی به دست آید که دلیل حقانیت درخواست کننده اعاده دادرسی باشد و ثابت شود اسناد و مدارک یاد شده در جریان دادرسی مکتوم بوده و در اختیار متقاضی نبوده است

مهلت درخواست اعاده دادرسی حقوقی

مهلت درخواست اعاده دادرسی برای اشخاص مقیم ایران بیست روز و برای اشخاص خارج از کشور دو ماه می باشد . ابتدای مهلت مزبور از تاریخ ابلاغ رای قطعی می باشد . و در صورتی که رای به صورت قطعی صادر نشده باشد بیست روز ، از تاریخ انقضای مهلت اعتراض محاسبه می شود .

نکته : در مواردی که جهت اعاده دادرسی به دست آمدن اسناد و مدارک مکتوم باشد ابتدای مهلت اعاده دادرسی تاریخ وصول اسناد و مدارک یا اطلاع از وجود آن است که این تاریخ باید در دادگاهی که به درخواست رسیدگی می نماید اثبات شود .

انواع اعاده دادرسی حقوقی

اعاده دادرسی به دو نوع اعاده دادرسی اصلی و اعاده دادرسی طاری تقسیم میشود :

1. اعاده دادرسی اصلی : در صورتی اصلی است که ذینفع و متضرر از حکم به طور مستقل تقاضای اعاده دادرسی نماید .
2. اعاده دادرسی طاری : در صورتی اعاده دادرسی طاری است که در اثنای یک دادرسی حکمی به عنوان دلیل ارائه شود و شخصی که حکم مزبور علیه او مورد استناد قرار گرفته است نسبت به آن درخواست اعاده دادرسی دهد .

آثار اعاده دادرسی حقوقی

1. اثر انتقالی اعاده دادرسی : اعاده دادرسی دارای اثر انتقالی می باشد به این معنا که دادگاه در صورت پذیرش اعاده دادرسی باید مجدد نسبت به موضوع مورد اختلاف و موضوعی که نسبت به آن تقاضای اعاده دادرسی شده است رسیدگی نماید و تصمیم بگیرد و درنهایت رای صادر نماید .
2. اثر تعلیقی اعاده دادرسی : اثر تعلیقی به این معنی می باشد که مانع اجرای حکم می شود و در واقع اثر تعلیقی باعث توقف اجرای حکم است . اعاده دادرسی و صرف دادخواست اعاده دادرسی باعث توقف اجرای حکم نمی شود .بلکه در صورت پذیرش اعاده دادرسی و صدور قرار قبولی اعاده دادرسی اجرای حکم با شرایطی که ماده 437 قانون آیین دادرسی مدنی مشخص کرده است متوقف می شود

شرایط توقف اجرای حکم در اعاده دادرسی حقوقی

توقف اجرای حکم در صورت تقاضای اعاده دادرسی به موجب ماده 437 قانون آیین دادرسی مدنی به قرار ذیل امکان پذیر است :

1. پذیرش و قبول اعاده دادرسی که به موجب قرار توسط دادگاه صادر می شود .
2. چنانچه محکوم به غیر مالی باشد اجرای حکم متوقف خواهد شد .
3. چنانچه محکوم به مالی باشد و امکان اخذ تامین و جبران خسارت احتمالی باشد به تشخیص دادگاه از محکوم له تامین مناسب اخذ و اجرای حکم ادامه می یابد .

مرجع درخواست اعاده دادرسی حقوقی

به موجب ماده 433 قانون آیین دادرسی مدنی دادخواست اعاده دادرسی اصلی باید به دادگاه صادرکننده حکم مورد درخواست اعاده  دادرسی تقدیم شود . یعنی همان دادگاه صادر کننده حکم صلاحیت رسیدگی به درخواست اعاده دادرسی را دارد .یعنی اگر حکم قطعی مورد درخواست اعاده دادرسی توسط دادگاه بدوی صادرشده باشد باید درخواست به همان شعبه دادگاه ارجاع داده شود و اگر حکم در مرحله تجدید نظر قطعی شده باشد دادخواست اعاده دادرسی باید به همان شعبه تجدید نظر ارسال شود .

درخواست اعاده دادرسی طاری باید به دادگاهی ارایه شود که حکم مورد تقاضای اعاده دادرسی به عنوان دلیل در دادگاه ارائه شده است .دادگاه فوق نیز درخواست اعاده دادرسی را به دادگاه صادرکننده حکم ارسال می نماید .