خاتمه قرارداد کار 

خاتمه قرارداد کار به معنای پایان همکاری کارگر و کارفرما می باشد.در ماده 21 قانون کار موارد خاتمه کار تصریح شده است . در واقع هر قراردادی که منعقد می شود تاریخ شروع و پایان همکاری درآن قید می شود. بدین صورت که درقراردادهای موقت یا کارمعین پس ازپایان مدت وعدم تمدید مجدد قرارداد ویا انجام کارمورد نظر، قرارداد خاتمه پیدا میکند. علل دیگری نیزمیتواند سبب خاتمه یافتن قرارداد کار شود،که ممکن است با اراده طرفین یا یکی از آنها و یا خارج از اراده آنها باشد.

موارد خاتمه قرارداد کار 

به موجب ماده ۲۱ قانون کار ایران مصوب ۱۳۶۹ موارد خاتمه قرارداد کار در ۶ بند تصریح شده است. لیکن باید دانست که موارد خاتمه قرارداد کار محدود به فروض این ماده نیست و موارد دیگری همچون اخراج کارگر از جمله راه‌های خاتمه قرارداد کار هستند.

به موجب  ماده  ۲۱ قانون کار، قرارداد کار به یکی از طرق زیر خاتمه می باید:

1. فوت کارگر؛
2. بازنشستگی؛
3. ازکار افتادگی کلی کارگر؛
4. انقضاء مدت در قراردادهای کار با مدت موقت و عدم تجدید صریح یا ضمنی آن؛
5. پایان کار در قراردادهای کار معین؛
6. استعفای کارگر.

همانطور مشخص است، ماده قانونی مذکور مواردی همچون اخراج کارگر که فسخ قانونی قرارداد کار نامیده می شود و همچنین فسخ قرارداد کار به استناد شرط ضمن قرارداد دیده نمی شود.

• خاتمه قرارداد کار به جهت استعفا کارگر

گاهی ممکن است خاتمه قرارداد کار به صورت ارادی و به علت استعفای کارگر باشد . استعفا کارگر، امری  ارادی و در اختیار خود کارگر میباشد. کارگر به هر دلیلی می تواند از ادامه کار استعفا داده و باعث خاتمه قرارداد کار شود. در خصوص استعفاء کارگر براساس تبصره ۱ ماده ۲۱ قانون کار، استعفای کارگر منوط است به اعلام قصد استعفاء از سوی کارگر به صورت کتبی و ادامه به خدمت حداقل به مدت ۳۰ روز پس از اعلام کتبی استعفاء. وفق تبصره مذکور، اعلام انصراف از استعفاء کارگر مجاز است.

• خاتمه قرارداد کار به دلیل فسخ قرارداد کار

مورد شایعی که در خاتمه قرارداد کار بسیار دیده می شود، زمانی است که در متن قرارداد شروطی برای نحوه کار و تعهدات در نظر گرفته می شود . در صورت تخطی از این شروط کارفرما مجاز می شود که قرارداد را فسخ نماید.

در خصوص فسخ قانونی قرارداد کار میتوان به دو نوع استعفاء کارگر و اخراج کارگر اشاره داشت در خصوص استعفاء کارگر در بند 1 توضیح داده شد . اما اخراج کارگر در ماده ۲۷ قانون کار مورد توجه قرارگرفته است. مطابق ماده مذکور، اخراج کارگر باید مستدل و موجه باشد. در دو صورت اخراج کارگر موجه می باشد که عبارتند از:

الف . قصور در انجام کار از سوی کارگر

ب . عدم رعایت آیین نامه های انضباطی.

احراز دو مورد فوق الذکر به منظور اخراج کارگر، نیاز به اثبات آن از سوی کارفرما در مراجع حل اختلاف کارگر و کارفرما است. بدین ترتیب اخراج کارگر امری تشریفاتی است و صرف اعلام اراده یکجانبه کارفرما کافی برای این منظور نیست.

• خاتمه قرارداد کار به جهت فوت کارگر 

از جمله موارد خاتمه قرارداد کار می توان به فوت کارگر اشاره نمود . زمانیکه قراردادی بین کارگر و کارفرما بسته می شود اما در اثنای همکاری کارگر فوت می کند. در این صورت قرارداد به طور قهری خاتمه می یابد . می گردد. این مورد خارج از اراده کارگر و کارفرما بوده است. اگر فوت کارگر به دلیل حوادث ناشی از کار باشد در این صورت ورثه کارگر حق شکایت و مطالبه دیه و خسارات جانی را خواهند داشت .

• خاتمه قرارداد کار بر اثر از کارافتادگی کلی کارگر

 از کار افتادگی کلی طبق قانون تأمین اجتماعی و با نظر کمیسیون های پزشکی این سازمان. این امر زمانی است که بیش از دو سوم توان کار کارگر سلب شود. از مواردی که اراده کارگر در آن دخیل نبوده و ممکن است بر اثر وقوع تصادف یا هر حادثه ای، کارگر توان خود را از دست بدهد. از این رو ادامه همکاری برای وی مقدور نباشد .گاهی هم پیری میتواند دلیل از کارافتادگی کارگر گردد، کما اینکه هنوز سن بازنشتگی وی هم نرسیده باشد.

• خاتمه قرارداد کار به دلیل بازنشستگی کارگر

از دیگر اموری که باعث خاتمه یافتن قرارداد کار می گردد، بازنشستگی کارگر میباشد. ،هر کارگری که به کار مشغول است با توجه به نوع حرفه ،شرایط کاری، منطقه خدمت و… پس از مدتی بازنشته تلقی می شود. مدت اشتغال به کار هر فردی تا زمان بازنشستگی وی به شرایط فوق الذکر برمیگردد .البته بازنشستگی شرایط خاص خود را نیز دارد.

• خاتمه قرارداد کار به دلیل انقضاء مدت در قراردادهای کار با مدت موقت

در قرارداد کار موقت، محدودیت زمانی وجود دارد و بر اساس آن کارگر تنها در همان محدوده زمانی به کار خود ادامه خواهد داد. در قرارداد موقت، کارفرما باید دستمزد و سایر مزایای کارگر را بر اساس قانون کار، به او ارائه دهد. همچنین تا پایان زمان قرارداد، امکان اخراج کارگر و فسخ قرارداد نیز وجود نخواهد داشت مگر اینکه دلایل موجهی وجود داشته باشد .

• خاتمه قرارداد کار به جهت پایان کار در قراردادهای که مربوط به کار معین است

در این نوع از قرارداد کار، کارگر متعهد می ‌شود که برای انجام کاری مشخص ، مثل پروژه ساخت و ساز و یا تعمیر معبر یا ساختمانی ، دستمزدی را دریافت کند. این قرارداد پس از اتمام پروژه، خاتمه پیدا می‌کند.

آثار ناشی از خاتمه قرارداد کار

به موجب ماده 22 قانون کار ، در پایان کار و خاتمه قرارداد کار کلیه مطالباتی که ناشی از قرارداد کار و مربوط به دوره اشتغال کارگر در موارد خاتمه قرارداد کار است ، به کارگر و در صورت فوت او به وارث قانونی وی پرداخت خواهد شد .

رای وحدت رویه دیوان عدالت اداری در خصوص خاتمه قرارداد کار 

با عنایت به تبصره یک ماده 27 قانون کار مصوب 1369 که مقرر داشته است در صورت عدم شمول قانون شورای اسلامی و یا عدم تشکیل شورای اسلامی کار و یا انجمن صنفی در کارگاه و یا در صورتی که کارگاه فاقد نماینده کارگر باشد ، اعلام نظر مثبت هیات تشخیص در فسخ قرارداد کار الزامی است .

بنا به جهات فوق الذکر و نظر به حدود اختیارات هیات حل اختلاف کار در تشخیص لزوم یا عدم لزوم قطع رابطه همکاری طرفین به شرح مقرر در ماده 165 قانون مزبور و این که در مفاد آراء صادره از هیات های مذکور نقض قوانین و مقرراتی به عمل نیامده است .بنابراین دادنامه شماره 1705 مورخ 1386/07/04 شعبه بیستم دیوان مبنی بر رد اعتراض شاکی به رای قطعی هیات حل اختلاف کار صحیح و موافق اصول و موازین قانونی می باشد .