مطالبه وجه چک از طریق اجرای ثبت 

مطالبه وجه چک از طریق اجرای ثبت به موجب مواد 183 الی 193 آیین نامه اجرای مفاد اسناد رسمی یکی انواع ضمانت اجراهای عدم پرداخت وجه چک است . یکی از امتیازات چک موضوع قانون صدور چک این است که چک در حکم اسناد لازم الاجرا است . دارنده چک طبق ماده 2 قانون  صدور چک در صورت برگشت چک و عدم پرداخت آن به علت نبودن محل ویا به هر علت دیگری می تواند طبق قوانین و آیین نامه های مربوط به اجرای اسناد رسمی وجه چک یا باقی مانده آن را از صاحب حساب و صادرکننده وصول نماید . بنابراین دارنده چک می تواند بدون مراجعه به مراجع قضایی جهت طرح دعوای مطالبه وجه چک یا شکایت کیفری صدور چک بلامحل با مراجعه به واحد اجرای اداره ثبت اسناد و املاک تقاضای صدور اجراییه ثبتی بنماید . 

شرایط مطالبه وجه چک از طریق اجرای ثبت ( اجراییه)

1..چک صادره باید عهده بانکهایی که طبق قوانین ایران در داخل کشور دایر شده یا می شوند و یا شعب خارج از کشور آنها باشد ، لذا چک های صادره عهده موسسات مالی و اعتباری غیر بانکی از امتیاز مزبور برخوردار نیستند . (ماده 2 قانون صدور چک و ماده 183 آیین نامه اجرای مفاد اسناد رسمی )

نکته . طبق تبصره ماده 183 آیین نامه اجرای مفاد اسناد رسمی درخواست اجراییه برای چکهای صادره از شعب بانک های ایرانی خارخ از کشور در اجرای ثبت تهران به عمل می آید .

2 . چک علیرغم مراجعه دارنده به بانک به علت نبودن محل و یا به هر علت دیگری منتهی به برگشت و عدم پرداخت گردد و  این عدم پرداخت می تواند شامل تمام یا قسمتی از وجه چک باشد . بنابراین شرط دیگر صدور اجراییه عدم پرداخت تمام یا قسمتی از وجه چک و اخذ گواهی نامه عدم پرداخت است . البته هرگاه گواهی نامه های متعدد و متعارض از بانک صادر گردد صدور اجراییه موکول به رفع تعارض  از همان بانک است .

3 . دارنده چک باید عین چک و گواهی نامه مذکور در ماده 3 قانون صدور چک و یا گواهی نامه مندرج در ماده 4 را به اجرای ثبت محل تسلیم نماید .

4 .شرط دیگر مطالبه چک از طریق اجرای ثبت ( صدور اجراییه ) این است که بایستی مطابقت امضای چک با نمونه امضای صادر کننده در بانک گواهی شده باشد و در خصوص اشخاص حقوقی غیر از مطابقت امضا بایستی مهر نیز در چک درج شده باشد .

ویژگیهایی اجرای چک از طریق اداره ثبت

اجرای چک جهت وصول و مطالبه وجه از طریق ثبت ویژگیهایی دارد که شامل مزایای اجرای چک و محدودیت های ( معایب ) آن است که مختصرا به آنها اشاره می کنیم :

الف . مزایای اجرای چک از طریق ثبت

اقدام از طریق اجرای ثبت مستلزم تقدیم دادخواست و تشریفات دادرسی و صدور حکم و قطعیت آن نیست و به محض تقاضای صدور اجراییه و تقدیم اصل چک و گواهی نامه عدم پرداخت اجراییه صادر و ابلاغ می شود و پس از ابلاغ عملیات اجرایی شروع می شود و در زمان تقاضای صدور اجراییه لازم نیست که هزینه اجرای بدوا توسط دارنده پرداخت شود بر خلاف دادخواست حقوقی که مستلزم پرداخت هزینه دادرسی توسط خواهان است و از سوی دیگر در صورت اقدام از طریق اجرای ثبت می توان طبق بند ق ماده 1 آیین نامه اجرای مفاد اسناد رسمی و طبق ماده 17 قانون گذرنامه ، صادر کننده را ممنوع الخروج نیز نمود .

ب . معایب اجرای چک از طریق ثبت

1.ماده 3 قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی مصوب 1294 مخصوص اقدام از طریق دادگستری و مراجع قضایی است و مشمول اجرای ثبت نمی باشد . یعنی اعمال حبس در اجرای ثبت امکان پذیر نیست .

2. در اجرای ثبت فقط علیه صاحب حساب و صادر کننده چک می توان اقدام نمود در حالی که در دادخواست حقوقی علیه تمامی امضاکنندگان ( ظهر نویسان ) می شود اقدام نمود .

3 . در اقدام از طریق دادگاه می توان دارنده چک به موجب ماده 117 قانون آیین دادرسی مدنی می تواند قبل از تقدیم دادخواست تامین خواسته اخد نموده و قبل از ابلاغ تامین خواسته اموال مسولین پرداخت چک را توقیف نماید . ولی در اجرای ثبت به دلیل اینکه اجراییه به مدیون و بدهکار ابلاغ می شود و بعد توقیف اموال صورت می گیرد لذا صادر کننده می تواند اموال خود را منتقل کند . در واقع در اجرای ثبت توقیف اموال پس از ابلاغ اجراییه است نه قبل از آن .

4 . مطالبه چک از طریق اجرای ثبت محدود است فقط به اصل مبلغ چک ، طبق تبصره 2 ماده 5 آیین نامه اجرای مفاد اسناد رسمی : ورقه اجراییه را فقط نسبت به تعهداتی می توان صادر کرد که در سند منجزا قید شده باشد .وفق ذیل ماده 186 آیین نامه مذکور اجراییه ثبتی فقط نسبت به مبلغ مندرج در متن چک صادر می شود و نسبت به خسارات ( خسارت تاخیر تادیه ) اجراییه قایل صدور نیست .در حالیکه در صورت مطالبه چک از طریق دادگاه هم اصل چک و هم خسارت تاخیر تادیه هر دو قابل وصول است .

نحوه اجرای چک از طریق اجرای ثبت 

1 .تنظیم تقاضا نامه اجرای اسناد رسمی طبق فرم مخصوص

2. ارایه اصل و فتوکپی مصدق چک و گواهی برگشت چک
3. مراجعه به اداره اجرای ثبت ( اداره سوم اجرا در تهران ) محلی که بانک طرف حساب صادر کننده چک در آنجا واقع است و تقدیم تقاضا نامه و چک
4. صدور اجراییه و دستور اجرای مفاد سند ( چک )

5 . شروع و پیگیری عملیات اجرایی ثبتی مانند استعلام اموال مدیون و توقیف اموال وی

هزینه اجرای چک ( ثبتی )

هزینه صدور اجراییه و اجرای مفاد سند در خصوص کلیه اسناد رسمی لازم الااجرا از جمله چک پنج در صد مبلغ چک و مبلغ مورد اجرا می باشد . بند گ ماده 1 آیین نامه اجرای مفاد اسناد رسمی در تعریف حق الاجرا مقرر داشته : حقی است به صورت پول که دولت از بابت اجراییه اسناد رسمی می گیرد که پنج در صد مبلغ مورد اجرا است . به موجب ماده 40 آیین نامه تمام هزینه های اجرا از جمله حق الاجرا به عهده متعهد و مدیون می باشد . حق الاجرا پس از صدور اجراییه و ابلاغ آن از محل اموال توقیف شده متعهد سند ( چک ) وصول می شود .