جرم شهادت دروغ

مجازات جرم شهادت دروغ

1. حبس از ۹۱ روز تا دو سال.
2. جزای نقدی از یک میلیون و پانصد هزار تا دوازده میلیون ریال.
3. اگر در اثر شهادت دروغ، مجازاتی بر دیگران اعمال شده باشد، اعم از مجازات قصاص (مثلا قطع عضو)، دیات (دیه سقط جنین) یا حدود (حد زنا) ، در اینجا مسئولیت این مجازات اعمال شده بر عهده شاهدی است که شهادت دروغ داده است و این شخص مجازات خواهد شد. به طور مثال، در موضوع دیه، به دروغ شهادت داده است که اقای الف جنین خانم ب را با عمل خود سقط کرده است، در اینجا دیه ی جنینی که برعهده ی الف بوده است را باید بپردازد.

شرایط تحقق جرم شهادت دروغ

• براساس ماده ۴۹ قانون ثبت احوال، اگر کسی در اداره ثبت احوال، به دروغ شهادت بدهد که فلان شخص صاحب فرزندی شده است و این شهادت، موثر در صدور شناسنامه مورد شهادت گردد، مشمول شهادت دروغ است.
• براساس ماده ۲ قانون تخلفات، جرایم و مجازات‌های مربوط به اسناد سجلی و شناسنامه ، افرادی که عامدا در امر ولادت، وفات یا هویت، اعلام خلاف واقع کنند، مشمول مجازات مقرر برای جرم شهادت دروغ می شوند.
• براساس بند ۲ ماده ۱۵ قانون راجع به ورود و اقامت اتباع خارجه در ایران، هرکس نزد مأمورین ذی المدخل برای تحصیل، جواز اقامت یا ورود یا مواردی که در تشخیص کسب تابعیت موثر است، به صورت عامدا خلاف واقع حرف بزند، مشمول مجازات مقرر برای جرم شهادت دروغ می شود.
• براساس ماده ۱۰ قانون تصدیق انحصار وراثت، هر شاهدی که در موضوع تحصیل تصدیق وراثت، برخلاف واقع شهادت دهد، مشمول تعقیب و مجازات مقرر برای جرم شهادت دروغ است.

نکته مهم:

• رأی وحدت رویه شماره ۸۳۵ ـ ۱۴۰۲/۰۶/۲۸ هیأت عمومی دیوان عالی کشور” با تصویب قانون مجازات اسلامی (تعزیرات ۱۳۷۵) و انحلال دادسرا های عمومی و انقلاب از نظام قضایی کشور، انجام تحقیقات مقدماتی بر عهده دادگاه بوده و در نتیجه تصریح به «دادسرا» در ماده ۶۵۰ قانون مذکور در مورد شهادت دروغ موضوعاً منتفی بوده است. پس از تشکیل مجدد دادسراها، قانونگزار علاوه بر ماده ۳۲۲ قانون آیین دادرسی کیفری مصوب ۱۳۹۲ درخصوص دادگاه، در ماده ۲۰۹ همین قانون، در مورد دادسرا نیز به تفهیم حرمت و مجازات شهادت دروغ از سوی بازپرس به شاهد به عنوان یک تکلیف قانونی تصریح نموده و ضمانت اجرای تخلف شاهد از تفهیم موضوع فوق توسط بازپرس با توجه به لزوم تفسیر قانون با هدف کشف مراد مقنن، مجازات تعیین شده در مورد شهادت دروغ در مرحله تحقیقات مقدماتی نزد مقامات دادسرا نیز، مشمول ماده ۶۵۰ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات) است. بنا به مراتب، رأی شعبه سیزدهم دادگاه تجدیدنظر استان البرز که با این نظر مطابقت دارد با اکثریت آراء صحیح و قانونی تشخیص داده می شود و این رأی طبق ماده ۴۷۱ قانون آیین دادرسی کیفری مصوب ۱۳۹۲ با اصلاحات و الحاقات بعدی در موارد مشابه برای شعب دیوان عالی کشور، دادگاه ها و سایر مراجع اعم از قضایی و غیر آن لازم الاتباع است.

عناصر تشکیل دهنده جرم شهادت دروغ

• عنصر قانونی جرم شهادت کذب

• عنصر مادی شهادت کذب
  

• عنصر معنوی شهادت کذب
  

شهادت دروغ جرم مطلق است یا مقید؟

شهادت دروغ جرم مطلق است و به صرف شهادت دروغ ولو این‌که اثری از شهادت دروغ حاصل نشود یا این‌که شهادت دروغ نتیجه‌ای در بر نداشته باشد، جرم موضوع ماده ۶۵۰ قانون مجازات اسلامی محقق شده است.

نحوه‌ی شکایت از جرم شهادت دروغ

شکایت از شهودی که شهادت کذب داده‌اند، باید در دادسرای محل وقوع جرم مطرح شود. سپس دادسرا به ادله‌ی جرم رسیدگی می‌کند و در صورتی که دلایل کافی برای وقوع جرم وجود داشته باشد، کیفرخواست صادر می‌شود و نوبت رسیدگی به جرم در دادگاه کیفری دو می‌رسد. دادگاه نیز حسب مندرجات موجود در پرونده مبادرت به صدور حکم می‌نماید. چنانچه رأی قطعی در خصوص شهادت کذب دریافت شود، در دعوای اعاده‌ی دادرسی از حکمی که بر مبنای شهادت کذب صادر شده است، قابلیت استفاده و استناد را خواهد داشت.

اعاده دادرسی پس از اثبات شهادت دروغ چگونه است؟

سوالی که در این بحث جنبه کاربردی دارد این است که در صورتی که حکمی بر اساس شهادت دروغ صادر شده باشد، چگونه می‌توانیم از آن برای اعاده دادرسی استفاده کنیم؟

همین که شاهد را حاضر کنیم که به دروغ بودن شهادت خود اقرار کند کفایت می‌کند یا خیر؟

صدور رأی وحدت رویه بعد از اختلاف نظر شعبه دوم و هشتم دیوان عالی کشور اتفاق افتاد. این دو شعبه در مورد قبول اعاده دادرسی به دلیل شهادت کذب رویه‌های مختلفی در پیش گرفتند. شعبه هشتم عقیده داشت که وقتی دورغ بودن شهادت موجب تجویز اعاده دادرسی است که حکم قطعی بر محکومیت شهود صادر شده باشد، ولی شعبه دوم معتقد بوده اگر گواهان تصدیق کنند که شهادتشان ناشی از ضعف و ناتوانی بوده و مأخذ صحیح نداشته است، این امر موجب تجویز اعاده محاکمه است.

بعد از این اختلاف نظر، موضوع در هیأت عمومی دیوان عالی کشور طرح و رأی وحدت رویه چنین صادر شده است: «همانطور که شعبه هشتم دیوان عالی کشور در رأی خود استدلال کرده است که در مورد استدعای تجویز اعاده دادرسی شرط شمول مورد به شق ۴ ماده ۴۶ قانون آیین دادرسی کیفری به عنوان کذب شهادت شهودی که شهادت آنان مبنای حکم بوده است، ثبوت کذب گواهی گواهان در دادگاه کیفری به موجب حکم قطعی است.

بنابراین حکم شعبه هشتم صحیحاً صادر شده و بی اشکال است.» معنی رأی وحدت رویه این است که وقتی شهادت کذب موجب صدور حکم قطعی شود، راه برای اعاده دادرسی باز است.برای استفاده از این امتیاز، ابتدا باید شهادت کذب در دادگاه ثابت شود و رای قطعی در این باره صادر شود و در مرحله بعد با استفاده از این رأی اعاده دادرسی را مطرح نمود.

بنابراین برای اینکه شهادت دروغ مشمول اعاده دادرسی قرار گیرد، شرط اول آن است که حکم برمبنای کذب شهود صادر شده باشد. علاوه بر این، ادعای محکوم‌علیه به تنهایی مبنی بر کذب بودن شهادت شهود کافی نیست. بلکه این مورد باید در دادگاه به موجب حکم قطعی اثبات شود

نکات کاربردی

• شهادت دروغ موجب بطلان حکم است و هر حکمی که بر این اساس صادر شود، بلااثر است و باید شهودی که شهادت کذب داده‌اند، خسارات را بپردازند.
• مطابق قواعد کلی مسئولیت مدنی، هرگاه کسی سبب ورود خسارت شود، باید جبران کند. در شهادت دروغ نیز شهود باید خسارت زیان‌دیده را جبران کنند.
• در امور کیفری، یکی از جهات درخواست تجدید‌نظر، دروغ بودن شهادت شهود است.
• چنانچه شاهد پس از ادای سوگند، شهادت دروغ بدهد، با احراز این موضوع برای دادگاه، مجازات سوگند و شهادت دروغ قابل جمع است. همچنین اگر شهادت دروغ در مورد حدود، قصاص یا دیات باشد، قاعده جمع مجازات‌ها اعمال می‌شود.
• اگر دو نفر شهادت دهند به آنچه که موجب قتل است، مثل ارتداد. یا چهار نفر شهادت دهند به آنچه موجب سنگسار است، مثل زنا و بعد از اجرای حد یا قصاص ثابت شود که شهادت دروغ داده‌اند، قاضی و مأمور از طرف او که حد یا قصاص را اجرا کرده است، ضامن نیستند، بلکه قصاص برای شهود کاذب است با رد دیه به آنها به دلیل اینکه شهود کذب سبب تلف شده‌اند.

جبران خسارت در اثر شهادت دروغ چگونه است؟

مطابق ماده ۲۵۹ از قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور کیفری که مقرر می‌دارد: “جبران خسارت موضوع ماده ۲۵۵ قانون آیین دادرسی کیفری بر عهده دولت است و در صورتی که بازداشت بر اثر اعلام مغرضانه‌ی جرم، شهادت کذب و یا تقصیر مقامات قضائی باشد، دولت پس از جبران خسارت‌ می‌تواند به مسؤول اصلی مراجعه کند. بنابراین چنانچه در اثر شهادت دروغ، خسارتی به شخصی وارد شود، دولت مسئول جبران خسارت وارده خواهد بود. ولیکن امکان مراجعه به شخص مسئول (کسی که شهادت دروغ داده است) را خواهد داشت.

آیا جرم شهادت دروغ قابل گذشت است؟

خیر ، جرم شهادت دروغ جز جرایم غیرقابل گذشت می باشد.

آیا جرم شهادت دروغ مشمول مرور زمان می شود؟

بله ، با توجه به اینکه جرم شهادت دروغ ، جرم غیر قابل گذشت و درجه شش می باشد,مرور زمان تعقیب آن پنج سال است .