نفقه عبارتست از مخارج و هزینه های متعارف زندگی که زوج باید به زوجه پرداخت نماید. یکی از آثار مالی عقد نکاح وجوب پرداخت نفقه به زوجه از طرف زوج میباشد.که در ماده ۱۱۰۶ قانون مدنی حکم پرداخت نفقه زوجه آمده است. به موجب ماده ۱۱۰۷ از قانون مدنی نفقه عبارت است از همه نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن از قبیل : مسکن و البسه غذا واثاث منزل وهزینه های دزمانی و بهداشتی .بنابراین حق نفقه بعد از عقد نکاح بوجود میاید وتا زمانی که نشوز زوجه اثبات نشده است باید پرداخت شود. زوج تنها در صورتی میتواند نفقه زوجه را پرداخت نکند که عدم تمین زوجه را در دادگاه خانواده اثبات کرده باشد و دادگاه حکم قطعی مبنی بر نشوز و عدم تمکین زوجه صادر کرده باشد.
اینکه نفقه شامل چه چیزهایی میشود با توجه به ماده ۱۱۰۷ قانون مدنی باید به دو مورد توجه کرد :
۱. وضعیت و جایگاه خانوادگی و اجتماعی زن
۲. عرف
بنابراین نفقه شامل تمام هزینه های متعارف زندگی از قبیل مسکن و البسه و خوراک و پوشاک و هزینه های بهداشت و درمان که امثال زنهای با جایگاه زوجه از آن بهره مند هستند و استفاده میکنند میباشد.
انواع و اقسام نفقه
نفقه بر حسب اینکه موضوع حق چه کسی باشد به انواع ذیل تقسیم میشود:
۱.نفقه زوجه
الف. نفقه زوجه در عقد دایم
به موجب مواد ۱۱۰۲و ۱۱۰۶ و ۱۱۰۷ از قانون مدنی بعد انعقاد و ثبت ازدواج زوج موظف است هزینه های متعارف زندگی زوجه را پرداخت نماید. بنابراین نفقه حقی است برای زن (زوجه) و تکلیف و تعهدی است برای مرد( زوج ) به حکم قانون و شرع اسلام.
نفقه در دوران نامزدی و عقد
مستفاد از مواد فصل اول کتاب هفتم قانون مدنی و مواد ۱۱۰۶ و ۱۱۰۷ قانون مدنی زن در دوران نامزدی حق نفقه ندارد و نمیتوان مرد را به واسطه وعده ازدواج و انجام مراسم نامزدی تا وقتی که عقد نکاح منعقد نشده است ملزم و مکلف به پرداخت نفقه کرد.اما پس از نکاح تا قبل شروع زندگی مشترک که عرفا از آن به دوران عقد یاد میشود علی الاطلاق زن حق نفقه دارد.بنابراین زن در دوران نامزدی حق نفقه ندارد ولی در دوران عقد حق نفقه دارد.
ب. نفقه زوجه در عقد موقت : به موجب ماده ۱۱۱۳ از قانون مدنی زوجه در عقد موقت حق نفقه ندارد مگر اینکه در هنگام عقد شرط شود که زوجه باید نفقه پرداخت کند. لذا در عقد موقت که در عرف از آن به اصطلاح صیغه یاد میشود علی الاصول زن حق نفقه ندارد و مرد لزومی به پرداخت نفقه ندارد.
۲. نفقه اقارب و خویشاوندان
مستفاد از مواد ۱۱۹۶ .۱۱۹۷ ۱۱۹۸و۱۱۹۹ کتاب نهم قانون مدنی خویشاوندان نسبی از قبیل پدر و مادر و فرزندان و برادر و خواهر ملزم به انفاق یکدیگرند.یعنی در صورتی که کسی از خویشان نتواند وسایل معیشت خود را فراهم کند و ندار باشد پرداخت نفقه وی به عهده خویشان دیگر او که متمکن بوده و توان پرداخت داشته باشد می باشد.بنابراین در صورتی که فردی توانایی مالی برای فراهم کردن نیازهای ضروری زندگی خود از قبیل مسکن . خوراک و پوشاک را نداشته باشد میتواند برای نفقه به خویشان توانمند خود با رعایت قاعده الاقرب فالاقرب مراجعه کند و در صورت عدم پرداخت نفقه از سوی میتواند دادخواست مطالبه نفقه از اقارب را مطرح نماید.
نفقه فرزند
نفقه فرزندان به عهده پدر میباشد. در واقع از آنجایی که پدر ریاست خانواده را به عهده دارد و یکی از وظایفش در خانواده تربیت و پرورش فرزند میباشد در راستای همین تکلیف پدرخانواده؛قانونگذار در ماده ۱۱۹۹ قانون مدنی بیان داشته : نفقه اولاد (فرزند) بر عهده پدر است . و در نبود او بر عهده جد پدری و در صورت نبود یا عدم توانایی مالی جد پدری نفقه فرزند بر عهده مادر خواهد بود.
ویژگیهای نفقه زوجه در مقایسه با نفقه اقارب و خویشان
۱.نفقه زن طلب ممتاز است و دادرای حق تقدم نسبت به سایر دیون مرد می باشد.
۲.نفقه زن مقدم بر نفقه اقارب است.
۳.نفقه زن بر خلاف نفقه اقارب مشروط به استطاعت مالی زوج نیست و ناتوانی مالی زوج نیست.
۴.زوجه میتواند نفقه ایام گذشته خود را نیز مطالبه نماید ولیکن اقارب فقط میتوانند نفقه حال و آینده خود را مطالبه نمایند.
ضمانت اجرای عدم پرداخت نفقه زوجه
با توجه به اهمیت نهاد خانواده و پرداخت نفقه در جهت تحکیم خانواده قانونگذار برای حمایت از خانواده و زن و الزام زوج به پرداخت نفقه دو گونه ضمانت اجرایی را در نظر گرفته است.
۱.ضمانت اجرای حقوقی :در این صورت اگر مرد نفقه پرداخت نکند زن می تواند با طرح دعوای مطالبه نفقه الزام زوج به پرداخت نفقه حال و معوقه را حسب مورد از دادگاه خانواده یا شورای حل اختلاف درخواست نماید.
مراحل طرح دعوی مطالبه نفقه
۱. مراجعه به نزدیکترین دفاتر خدمات قضایی
۲. ثبت دادخواست مطالبه نفقه حال و گذشته با ذکر تاریخ و مدتی که نفقه پرداخت نشده است
۳.ارجاع پرونده به مرجع صالح به رسیدگی
۴.ثبت پرونده در شعبه مربوط و تعیین جلسه رسیدگی
۵. جلسه رسیدگی و ارایه مدارک و مستندات
۶. ارجاع موضوع به کارشناس برای تعین مقدار نفقه
۷.وصول نظریه کارشناسی
۸. صدور رای توسط مرجع قضایی و ابلاغ رای به طرفین دعوی
۹. تقاضای صدور اجراییه در صورت قطعی بودن رای
۲. ضمانت اجرای کیفری
عدم پرداخت نفقه از سوی زوج به موجب ماده ۵۳ قانون جدید حمایت از خانواده جرم تلقی شده و مرتکب به حبس تعزیری درجه شش محکوم میشود. به موجب ماده فوق در صورتی که زوج با داشتن استطاعت مالی از پرداخت نفقه زن در صورت تمکین زوجه خودداری کند مرتکب جرم ترک انفال شده است و به مجازات درجه شش موضوع ماده ۱۹ قانون مجازات اسلامی محکوم خواهد شد. بنابراین شرایط تحقق جرم ترک انفاق به موجب ماده ۵۳ قانون حمایت از خانواده عبارت است از: الف ) استطاعت مالی زوج یعنی زوج توان مالی در پرداخت نفقه داشته باشد . ب) تمکین زوجه یعنی انجام وظایف زناشویی
مجازات ترک انفاق میتواند حبس و یا جزای نقدی یا شلاق باشد البته تعین هریک از این مجازاتها با توجه به پرونده کیفری تشکیل شده بستگی به نظر قاضی دادگاه کیفری دو دارد.
مرجع صالح در دعوای مطالبه نفقه
.مطالبه نفقه از آنجایی که جزیی از دعاوی خانواده موضوع ماده ۴ قانون حمایت از خانواده محسوب میشود لذا علی الاصول رسیدگی به آن در صلاحیت دادگاه خانواده می باشد. اما به موجب قانون شوراهای حل اختلاف در خصوص دعاوی مالی از جمله نفقه در صورتی که خواسته بیست ملیون یا کمتر از آن باشد موضوع دعوی در صلاحیت شورای حل اختلاف خواهد بود. بنابراین مرجع صالح بر دعوی مطالبه نفقه با توجه به مبلغ مندرج در ستون خواسته تعیین میشود که میتواند دادگاه خانواده یا شورای حل اختلاف باشد.
22 دیدگاه. ارسال دیدگاه جدید
سلام وقت بخیر 7سال هست که جداشدنم حضانت بامن بودپدربزرگ حضانت روازمن گرفت یکسال بچه ها پیش پدربزرگ بود بعد یکسال لغوحضانت زد الان 4سال هست بچه ها پیش من هستن و در پدرحال حاضرزندان هست الان نفقه بچه ها میتونم از پدر بزرگ بگیرم ب پدر بزرگ دیه پسرش که فوت شده رسیده واوضاع مالیشون خوبه ؟
سلام بله نفقه بعد از پدر به عهد پدر بزرگ است و مکلف است پرداخت نماید .
سلام وقتتون بخیر
همسرم حدودا دو ساله که نفقه پرداخت نمیکنه و سرکار هم نمیره، بعد از دوسال تحمل، دادخواست پرداخت نفقه دادم،
به دلیل اینکه تو خونه دعواهای خیلی شدید داشتیم برای حفظ جان خودم و بچه هام ، موقتا تا تشکیل جلسه دادرسی از خانه بیرون رفتیم و همسرم اطلاعی نداره که کجا هستیم. آیا این موضوع برای پرداخت نفقه ی من مشکلی ایجاد نمیکنه؟
باتشکر
از تاریخی که منزل را ترک کردید علی الاصول به دلیل عدم تمکین به شما نفقه تعلق نمی گیرد ولی نفقه قبل را می توانید بگیرید
سلام و درود خسته نباشید
میخواستم بپرسم ما حدود 12 ساله از پدرمون جدا هستیم و تو این سال ها مادرمون کار کرده و خرج‌مون کرده مادرم مهریه شو در ازای حضانت داداش کوچیکم میبخشه به جز دو سکه بهار ازادی
خواستم بپرسم میتونیم برای نفقه و مهریه اقدام کنیم؟
نفقه فرزندان همچنان به عهده پدر می باشد و لیکن مهریه را نمی توانید مگر دو سکه را که نبخشیده است
همسر سابقم محکوم به پرداخت ۱۰ ماهی ۱ سکه شده و تازه فرستادم اجرای حکام.
آیا الان میتونم درخواست یک چهارم حقوقش رو کنم؟
چطور و از کجا باید دادخواست بدم؟
چون در اجرای ثبت نمیدونستم که میتونم از حقوقش کسر کنم و نشد.
از اجرای احکام بخواهید.
سلام اگر فرد نفقه بده بازنشسته باشه اما از طریق منبع درآمد دیگه‌ای وضع مالی خوبی داشته باشه و به دروغ بگه وضع مالی ش بده، امکانش هست از گردش حساباش استعلام بگیریم؟
سلام بله
همسر من ترک منزل کرده و تنها پسرم که حدودا 10سالش میشه با خودش برده.سوال من این است که آیا همسر من که خودش شاغل می‌باشید بازهم باید بهشون نفقه پرداخت کنم و تکلیف پسرم چی میشه میتونم ازش بگیرم
ممنون میشم پاسخم را سریع بدهید
سلام همسر شما در صورت شاغل بودن هم مستحق نفقه است. برای تحویل گرفتن فرزند خود میتوانید دادخواست اقامه کنید.
باسلام ببخشید در مورد مطالبه نفقه که زوجه در منزل زوج زندگی میکرده ولی بعد از دو سال مطالبه نفقه ان ایام را کرده در حالی که نفقه را دریافت میکرده ولی عرفا تهیه مدرک برا مایحتاج زندکی توسط زوج متعارف نیست الان چه دفاعی میشه کرد سپاسگزارم🙏🙏🙏🙏
با سلام معمولا در رویه دادگاه ها این است که اگر زوجه در منزل زوج سکونت داشته باشد مستحق نفقه نیست
سلام خسته نباشید
بابت نفقه هایی که همسرم پرداخت نکرده حکم جلب شو گرفتم ولی یک ساعت بعد از من ایشون درخواست اعسارشونو از طریق شورای حل اختلاف گذاشتن روی پرونده .میخواستم ببینم ایا حکم جلب با درخواست اعسارشون باطل میشه یا خیر میتونم ایشونو جلب کنم؟
سلام در حال حاضر امکان جلب وی برای شما منتفی است و در صورت پذیرش اعسار بطور کلی لغو خواهد شد.
آيا زنی که مطلقه است، مستحق نفقه میباشد؟
براساس ماده ی ۱۱۰۹ قانون مدنی : نفقه ی مطلقه ی رجعیه در زمان عده برعهده ی شوهر است مگر اینکه طلاق در حال نشوز واقع شده باشد. لیکن اگر عده از جهت فسخ نکاح یا طلاق بائن باشد زن حق نفقه ندارد مگر در صورت حمل از شوهر (حامله بودن) خود که در این صورت تا زمان وضع حمل(زایمان) حق نفقه خواهد داشت.
دادخواستی مبنی بر نفقه معوقه داشتم و حکم صادر گردید و همسرم به مبلغی محکوم شد. در مرحله 20 روز قطعیت حکم هستیم و همسرم بسیار ناراحت است و هر بار در تماس تلفنی با بچه ها دعوا دارد. غیر از این حکم صادره رو به مدت یک روز در گروهی در ایتا ارسال کرد. آیا می توانم برای ارسال حکم در گروههای مجازی و همچنین در اختیار دیگران قرار دادن اطلاعات شخصی من در حکم ازش شکایت کنم؟
سلام میتوانید به جرم افشای اسرار خصوصی در فضای مجازی از ایشان شکایت کنید.
نفقه فرزند چگونه محاسبه میشود؟
در قانون پیش‌بینی شده است که اگر پدری با داشتن امکانات مالی از پرداخت نفقه فرزندانش خودداری کند، این مساله بار کیفری دارد و فرزندان یا فردی که مسوولیت سرپرستی و نگهداری فرزندان را به عهده دارد، میتواند علیه او در این رابطه به دادگاه شکایت کندو در ادامه هم اگر پدر دارای اموال باشد، اما از پرداخت نفقه به فرزندان خود امتناع کند، آنها میتوانند با ارائه دادخواست به دادگاه و دریافت رای قطعی به میزان نفقه تعیین شده اموال و دارایی پدر را به نفع خود توقیف کنند.
براساس ماده 1199 قانون مدنی پرداخت و تامین نفقه اولاد به عهده پدر است و در صورتی که پدر فوت کرده باشد یا قادر به پرداخت نفقه فرزندان نباشد، پرداخت نفقه به عهده پدربزرگ خواهد بود و در صورتی که جد پدری هم زنده نباشد یا نتواند نفقه بپردازد، تامین هزینه‌ها به عهده مادر خواهد بود و در صورتی که مادر هم نباشد یا خودش مشکلات معیشتی داشته باشد، به عهده اجداد پدری و اجداد مادر یعنی مادربزرگ پدری یا مادربزرگ مادری خواهد بود.
بنابراین نفقه فرزندان به ترتیب ابتدا به عهده پدر، دوم پدربزرگ پدری، سوم مادر، چهارم مادربزرگ پدری و هم مادربزرگ مادری و پدربزرگ مادری خواهد بود. ملاحظه میشود که قانون بسادگی بی‌خیال نفقه فرزندان نشده و برای دریافت آن شیوه‌های مختلفی را پیش‌بینی کرده است.