حوادث ناشی از کار 

حوادث ناشی از کار ، به حادثه ای گفته می شود که درحین انجام وظیفه یا به سبب آن برای کارگر در محل کارگاه رخ میدهد. مطالبه دیه و خسارت بابت حادثه حین کار از طرف کارگر نیازمند وجود رابطه کارگر کارفرمایی و قرارداد کار است . گاهی آسیب دیدگی در محل کار رخ نمیدهد ، بلکه در مکانی خارج از کارگاه به وقوع می پیوندد اما با وجود خارج از کارگاه بودن حوادث باز هم به سبب انجام وظیفه کارگری است. در حوادث حین کار که منجر به آسیب های جانی می شود کارفرما مسئولیت کیفری و مدنی دارد که در صورت احراز تخلف و تقصیر به موجب گزارش کارشناس اداره کار ، از طرف دادگاه محکوم به پرداخت خسارت و دیه می شود .

مسئولیت کیفری حوادث ناشی از کار

از آنجایی که حادثه حین کار منجر به صدمات بدنی می شود و هر گونه صدمات بدنی به موجب قانون مجازات اسلامی باعث مسئولیت کیفری می شود حوادث ناشی از کار باعث مسئولیت کیفری کارفرما می شود . نیازمند بررسی های تخصصی بازرسان و کارشناسان رسمی دادگستری است. در نهایت با رای مرجع قضایی مقصر یا مقصرین حادثه تعیین می شوند. قانونگذار مسئولیت کیفری حبس یا جزای نقدی نیز، برای کارفرمای  متخلف از قانون کار و درصورت عدم رعایت ضوابط قانونی لحاظ کرده است. چنانچه تخلفات انجام شده توسط کارفرما جنبه عمومی هم داشته باشد که از آن جهت هم قابل رسیدگی میباشد.

مسئولیت کارفرما در حوادث ناشی از کار

مسئولیت و وظایف کارفرما در حوادث ناشی از کار به دو دسته تقسیم می شود :

1 . وظایف کارفرما در قانون تامین اجتماعی

الف . مطابق ماده 65 قانون تامین اجتماعی ، کارفرما مکلف است اقدامات لازم اولیه را برای جلوگیری از تشدید وضع حادثه دیده به عمل آورد و مراتب را ظرف ۳ روز اداری کتبا به اطلاع سازمان برساند و باید گزارش حادثه به تامین اجتماعی اعلام گردد.

ب . وظیفه و مسولیت دیگری که به موجب تامین اجتماعی  برای کارفرما منظور شده است در تبصره ۱ ماده ۹۵ قانون کار آمده است که  بیان داشته است: کارفرما یا مسئولان واحدهای موضوع ماده ۸۵ این قانون موظفند کلیه حوادث ناشی از کار را در دفتر ویژه ای که فرم آن از طریق وزارت کار و امور اجتماعی اعلام می گردد ثبت و مراتب را سریعا به صورت کتبی به اطلاع اداره کار و امور اجتماعی محل برسانند .

2 . وظایف و مسئولیت کارفرما به موجب قانون مجازات اسلامی

به موجب ماده 506 قانون مجازات اسلامی هرگاه بی احتیاطی با بی مبالاتی یا عدم رعایت نظامات دولتی منجر به آسیب جسمی و جانی شخصی شود مرتکب و مسبب حادثه مسولیت کیفری و مدنی داشته و موظف به جبران خسارات وارده به شخص آسیب دیده می باشد . یکی از راه های جبران خسارت پرداخت دیه است . کارفرما در چنین مواقعی علاوه بر دیه و جریمه هایی که باید پرداخت کند به پرداخت خسارت به صندوق تامین اجتماعی هم محکوم میگردد. مشخص است که هزینه مزبور جهت برقراری مستمری و یا غرامت نقص عضو میباشد.

 مطابق ماده ۹۵ قانون کار ، مسئولیت رعایت ضوابط فنی و بهداشتی کار بر عهده کارفرما است. درصورتیکه رعایت احتیاط لازم  را نکند و در این بین حادثه ای رخ دهد، کارفرما در صورت عدم رعایت مقررات مورد نیاز مقصر شناخته میشوند. در این مواقع کارفرما یا نماینده قانونی او حسب مورد مسئولیت کیفری و مدنی داشته و باید پاسخگو باشند و عهده دار خسارات باشند .

انواع حوادث حین کار

• حادثه منجر به فوت
• حادثه منجر به قطع عضو
• حادثه منجر به نقص منافع مانند بینایی و شنوایی
• حادثه منجر به از کار افتادگی
• حادثه منجر به آسیب های بدنی دارای ارش

تقصیر کارگر در حوادث حین کار

گاهی هم حادثه ای درحین انجام وظیفه برای کارگر رخ میدهد،که قابل انتساب به کارفرما نیست. طبق قواعد کلی ضمان و مسئولیت مدنی شخص در صورتی مسئول است که مرتکب تقصیر شده باشد . یعنی حادثه منجر به صدمه به موجب قواعد تسبیب قابلیت انتساب به ایشان را داشته باشد . بنابراین در موردی که کارفرما تمام احتیاط های لازم را در وسایل کار از نظر فنی و بهداشتی لحاظ کرده است. آموزش های لازم را هم به کارگر داده است .اما کارگر به دلیل عدم رعایت مقررات مزبور و بی احتیاطی خود دچار حادثه میگردد در چنین مواقعی کارفرما در قبال حادثه مزبور مسئول نیست. کارفرما وقتی مسئول است حادثه و صدمات وارده ناشی منتسب به وی باشد .

مصادیق و موارد شامل حادثه حین کار

چنانچه در اوقاتی که کارگر ازمنزل به محل کار عزیمت میکند و یا زمان برگشت او به خانه درگیر حادثه ای شود، حادثه مزبور جز حوادث کاری محسوب میشود و بیمه حوادث کارگاهی مسئول جبران خسارت خواهد بود چرا که کارگر فاصله خانه تا کارگاه و یا گارگاه تا خانه را جهت انجام کار موظفی خود طی میکند. اما در صورتی که کارگر برای مثال در زمان مرخصی و بدون اینکه در محل کارگاه کاری داشته باشد، در فاصله خانه تا گارگاه درگیر حادثه ای شود، دیگر این مورد را نمیتوان حادثه ناشی از کار قلمداد کرد.

قانونگذار مقرر داشته ، در مواقعی که کارگران یک کارگاه دچار حوادثی میشوند که نیاز به مساعدت سایر کارگران وجود دارد. در این صورت چنان چه کارگرانی جهت مساعدت به این افراد اقدام نمایند و در زمان اقدامات خود دچار حادثه ای شوند، این حادثه نیز جزء حوادث ناشی از کار می‌باشد

به‌ طور کلی اگر کارگر در هر کدام از شرایط زیر دچار حادثه‌ای شود، شامل قوانین حوادث ناشی از کار می‌شود:

• حادثه زمانی که کارگر در کارگاه، موسسه‌ های وابسته، ساختمان ‌ها و یا محوطه آن ‌ها مشغول کار است؛
• حادثه زمانی کارگر برای انجام وظیفه و ماموریت در خارج از کارگاه و محل اشتغال خود است؛
• حادثه در زمان رفت‌و‌برگشت بیمه‌شده از منزل به محل کار و برعکس (اگر حادثه درزمان عادی رفت ‌و‌ برگشت به کارگاه اتفاق افتاده باشد)؛
• حادثه در اوقات مراجعه به درمانگاه یا بیمارستان برای پیگیری پروسه ‌های درمان و توان‌ بخشی
• حادثه هنگام تلاش برای نجات جان دیگر بیمه‌شدگان و کمک به آن ‌ها باشد .

شکایت از کارفرما بابت حادثه ناشی از کار

برای طرح شکایت حادثه حین کار از کارفرما باید حادثه‌ دیده و یا اولیای دم او به مراجع قضایی یا  انتظامی مراجعه کنند و  شکایت خود را مطرح می نمایند . این شکایت توسط مقامات قضایی و انتظامی بررسی می‌ شود. سپس با دستور مقام قضایی به واحد بازرسی کار اداره کل کار و امور اجتماعی هر استان یا اداره شهرستان ارجاع می شود بازرسان اداره کار با بررسی پرونده و صحنه حادثه نظریه نهایی درباره مقصر حادثه را اعلام می‌کنند. در نهایت گزارش این کارشناسان به مرجع قضایی عودت داده می ‌شود تا رای نهایی درباره تعیین مقصر حادثه و مقدار و میزان دیه و ارش به حادثه‌ دیده اعلام شود.

مطالبه دیه ناشی از حوادث کار

 مطالبه دیه در حوادث ناشی از کار براساس قواعد حقوقی در باب مسئولیت مدنی از طرف شخص آسیب دیده قابل طرح است . اگر کسی به صورت غیرعمد به فردی صدمه‌ای وارد کند و یا سبب صدمه و آسیب جانی شود ، به پرداخت دیه محکوم خواهد شد. با توجه به این که حادثه ناشی از کار نیز از باب تسبیب کارفرما مسئولیت کیفری و مدنی دارد محکوم به جبران خسارت ناشی از حوادث کار به صورت دیه خواهد بود. تعیین میزان دیه بر اساس نظریه پزشکی قانونی و حکم مقام قضایی است. گاهی ممکن است کارفرما علاوه بر پرداخت دیه، مشمول جرائم دیگری از قبیل پرداخت خسارت به سازمان تامین اجتماعی بابت مستمری یا موارد دیگر نیز شود.

نمونه شکایت حادثه حین کار

شاکی : آقا / خانم …….  به نشانی …..

مشتکی عنه : آقای / خانم / شرکت …… به نشانی

موضوع شکایت : ایراد صدمات بدنی و جانی ناشی از حادثه حین کار

محل وقوع جرم : آدرس محل کار و مکانی که حادثه رخ داده است .

تاریخ وقوع جرم : زمان و تاریخ دقیق حادثه حین کار منجر به صدمات جانی

شرح شکایت : خلاصه ای از وضعیت کاری و رابطه قراردادی و چگونگی حادثه منجر به آسیب جانی

نمونه گزارش حادثه کار

الف . سرپرستی غلط :  ١- کمبود تعلیمات٢- تعليمات غلط٣- عدم اجرای قوانین و مقررات کاری۴- نبودن وسائل حفاظت انفرادی ۵- کار با ماشین و ابزار غیراستاندارد ۶ – عدم بازرسی مرتب از وضع ماشین آلات وابزار مورد عمل7 – غلط بودن روش کار ۸- رعایت نکردن مقررات کاری صادره

ب .  به کار بردن مواد و وسایل خطرناک : ١- ماشین آلات حفاظ نشده) ۲- عدم حفاظت اساسی از ماشین آلات۳- مواد غیر استاندارد  ۴ ابزار غلط و ناقص ۵- ماشین آلات معیوب

ج . موارد لازم الرعایه کارگر:  ١ – عجله۲- استفاده نکردن از وسایل موجود در کارگاه ۳- استفاده نکردن از وسایل حفاظت انفرادی ) (۴- استفاده غلط از ابزار موجود ۵- عدم توجه کارگر به کار خود (۶- سرپیچی از دستورات و مقررات کاری۷- بی دقتی در کار۸- کمبود تجربه کافی در کار  ۹- عدم سلامتی جسمی کارگر برای کار مورد نظر 10- کار کردن با روش غلط به ابتکار خود کارگر ۱۱ – لباس غیر مناسب بدون توجه به مقررات موجود

د . وضعیت غیر ایمن : ١- روشنایی خراب٢- تهویه ناقص۳ – تراکم و شلوغی کارگاه۴- نداشتن سیستم صحیح انبارداری۵ – استقرار غلط ماشین آلات در کارگاه ۶- پراکندگی ابزار و وسایل۷- زمین لغزنده

نمونه رأی دادگاه حادثه ناشی از کار

در خصوص شکایت آقای فریدون فرزند احمد اصالتاً و ولایتاً از طرف نوه خود به نام محمدرضا ………. …. و خانم فاطمه ………… فرزند براتعلی اولیاء دم مرحوم محمود رضا ………… علیه آقایان -١- رضا ………… ۲ – امیرحسین هر دو متهم به وکالت آقای مجید….. ۳ – حسينو-۴- جواد ……… در هر دو متهم از وکالت آقای عباس بشیری -۵- رضا …….. بر مشارکت و عدم رعایت مقررات ایمنی و حفاظتی در محل کار فرزند. منتهی به فوت با توجه به گزارش شرح معاینه جسد که علت تام فوت متوفی را برق گرفتگی و عوارض ناشی از آن اعلام نموده است و نظریه هیأت پنج نفره کارشناسان و رسمی در امور حوادث ناشی از کار که میزان تقصیرات متهمان را مشخص و اعلام نموده است و نظریه مذکور از ناحیه متهمان مورد ایراد و اعتراض واقع نشده است، گزارش مأمورین نیروی انتظامی شهادت شهود در مرحله تحقیق و نحوه مدافعات وکلای متهمان و متهم ردیف پنجم که دلالت بر اقرار و پذیرش مسئولیتشان در بروز حادثه دارد با التفات به مفاد مندرجات قرار مجرمیت و کیفر خواست قانونی صادره از دادسرای عمومی و انقلاب در ناحیه ۱۹ تهران و سایر قرائن و امارات موجود در پرونده بزهکاریشان ثابت است النهایه این بند به استناد مواد ،۴۲ ۲۹۴ تبصره سوم به بند ج ،۲۹۵ ، ۲۹۷ ، ۳۰۲، ۳۰۴ و ۶۱۶ همگی قانون مجازات اسلامی و اسامی متهمان ردیفهای اول و دوم هر کدام به پرداخت بیست و پنج درصد و متهمان ردیفهای سوم و چهارم هر کدام به پرداخت پانزده درصد و متهم ردیف پنجم به پرداخت ده درصد از ارزش یک فقره دیه کامل یک مرد مسلمان و ظرف دو سال از زمان وقوع حادثه در حق اولیاء دم و به میزان سهم الارث شرعی آنان با توجه به گواهی انحصار وراثت که توسط دایره اجرای حکم محاسبه خواهد شد محکوم گردید و از حيث جنبه عمومی جرم با رعایت ماده ۲۲ از قانون مجازات اسلامی به لحاظ شرایط و اوضاع و احوال مؤثر وقوع حادثه و نوع اتهام انتسابی که غیر عمدی است هر یک از متهمان در ردیفهای سوم و چهارم به پرداخت پانصد هزار ریال متهم ردیف پنجم به پرداخت سیصد هزار ریال جزای نقدی محکوم گردیدند رأی صادره با توجه به ملاک مفهوم ماده ۲۱۷ از قانون آئین دادرسی کیفری به جهت حضور وکلای متهمان ردیفهای اول تا چهارم و حضور متهم ردیف پنجم در جلسه دادرسی دادگاه حضوری محسوب است و ظرف مدت بیست روز پس از ابلاغ قابل اعتراض و تجدیدنظر خواهی کیفری در دادگاه تجدیدنظر استان تهران است.

نمونه گزارش کارشناس اداره کار در حوادث حین کار

 احتراماً .حسب خواسته مقام محترم قضایی در خصوص حادثه موضوع پرونده کلاسه …… حادثه) ……… در بازپرسی شعبه دوم دادسرای مشکین شهر مبنی بر اعلام صریح مقصرین حادثه و این که مقصر حادثه و علت اصلی فوت چه کسی میباشد بدین وسیله اعضای هیأت کارشناسی منتخب سه نفره در پرونده مذکور اعلام میدارند که: با توجه به گزارش ارسالی مقصر و علت اصلی حادثه منجر به فوت حسن …….. کلیه عوامل دخیل در حادثه به عنوان اشخاص حقوقی میباشند که مجدداً درصد قصور عوامل دخیل در حادثه بشرح ذیل اعلام میگردد :

۱- سازمان تأمین اجتماعی به عنوان شخص حقوقی به میزان ۱۰٪ (ده درصد) در حادثه مقصر میباشد.

2- شهرداری………شهر به عنوان شخص حقوقی به میزان ۱۰ ده درصد در حادثه مقصر میباشد- شرکت سرمایه گذاری به عنوان شخص حقوقی به میزان ۲۰ بیست درصد در حادثه مقصر میباشد .

۴ -شرکت ساختمانی و تأسیساتی …….. به عنوان شخص حقوقی به میزان ۵۰ (پنجاه(درصد در حادثه مقصر میباشد

5- مدیریت منطقه ۵ شرکت سرمایه گذاری ……… .. به عنوان شخص حقوقی به میزان ۱۰ ده درصد در حادثه مقصر می باشد در پایان قید مینماید که مطابق ماده ۱۸۴ قانون کار در کلیه مواردی که تخلف از ناحیه اشخاص حقوقی ، باشد اجرت المثل کار انجام شده و طلب و خسارت باید از اموال شخص حقوقی پرداخت شود ولی مسئولیت جزائی اعم از حبس جریمه نقدی و یا هر دو حالت متوجه مدیرعامل یا مدیر مسئول شخصیت حقوقی است که تخلف به دستور او انجام گرفته است و کیفر درباره مسئولیت مذکوره اجراء خواهد شد.