تغییر سن در شناسنامه 

تغییر سن در شناسنامه به موجب ماده واحده (( قانون حفظ اعتبار اسناد سجلی و جلوگیری از تزلزل آنها )) مصوب سال 1367 و به دلیل ضرورت حفظ اعتبار اسناد سجلی ممنوع اعلام شد، بر همین اساس، هر گونه افزایش یا کاهش سن، ادعایی است که تنها در مواردی امکان پذیر است که متقاضی یا خواهان دلایل کافی و جامعی جهت اثبات ادعای خود ارائه نماید. که بر حسب، میزان افزایش یا کاهش سن درخواستی، موضوع درصلاحیت کمیسیون تشخیص سن یا دادگاه عمومی حقوقی خواهد بود.

مدارک لازم برای تغییر سن شناسنامه  

1. درخواست تغییر سن  در فرم درخواست رسیدگی از کمیسیون تشخیص سن
2. اصل و کپی شناسنامه و کارت ملی متقاضی
3. اصل و کپی شناسنامه والدین و خواهر و برادر
4. سند ازدواج والدین
5. یک قطعه عکس
6. اصل و تصویر حکم رشد برای اشخاصی که کمتر از 18 سال دارند و شخصا درخواست رسیدگی دارند .
7. اصل و تصویر مدارک مربوط به سرپرستی قیم یا وصی برای اشخاصی که تحت سرپرستی هستند .
8. تصویر فیش واریزی طبق تعرفه سازمان ثبت احوال .

مرجع صالح به رسیدگی به تغییر سن در شناسنامه | افزایش یا کاهش سن در شناسنامه 

جهت افزایش یا کاهش سن صاحب شناسنامه برحسب میزان درخواست تغییر سن مندرج در شناسنامه متفاوت و حسب مورد یکی از دو مرجع اعلامی زیر صالح به رسیدگی است.

• تغییر سن شناسنامه، در صورتی که تفاوت سن شناسنامه و سن واقعی متقاضی، بیش از 5 سال باشد. 

در این وضعیت، به موجب تبصره قانون حفظ اعتبار اسناد سجلی و جلوگیری از تزلزل آنها، رسیدگی به این پرونده، در صلاحیت

کمیسیون تحت عنوان، کمیسیون تشخیص سن خواهد بود.

این کمیسیون متشکل از فرماندار یا بخشدار، رییس اداره ثبت احوال محل، پزشک منتخب ، مدیر عامل سازمان بهداری استان و رییس شورای اسلامی شهر یا بخش و قاضی منتخب است. ریاست این کمیسیون با قاضی است.

تقاضای شخص، در کمیسیون تشخیص سن بررسی قرار می گیرد و در صورتی که دلایل تقدیمی او، از قبیل استشهاد نامه ، برگه ولادت و غیره، مورد قبول واقع شود  و پزشک کمیسیون نیز تفاوت سنی متاضی را تایید کند ، شخص  می تواند جهت تغییر سن در شناسنامه اقدام نماید . ولی چنانچه کمیسیون نسبت به رد تقاضای متقاضی اقدام نماید، معترض می تواند با مراجعه به دیوان عدالت اداری نسبت به ثبت شکایت جهت نقض رای اقدام نماید. در صورت رد شدن شکایت درشعب بدوی و تجدیدنظر دیوان عدالت اداری، متقاضی می تواند نسبت به اعاده دادرسی در دیوان عدالت اداری اقدام نماید.

• تغییر سن شناسنامه، در صورتی که تفاوت سن شناسنامه و سن واقعی متقاضی، کمتر از 5 سال باشد.

در این وضعیت، متقاضی می بایست با مراجعه به دفتر خدمات قضایی نسبت به ثبت دادخواست مبنی بر تغییر سن شناسنامه به طرفیت اداره ثبت ، نسبت به طرح دعوا به طرفیت اداره ثبت احوال دردادگاه حقوقی محل سکونت خود اقدام نماید.

نکته مهم اینکه، قانون، اقامه دعوی در دادگاه محل اقامت متقاضی را امکان پذیر نموده است و نه محل صدور شناسنامه را. اعتراض به رایی که در دادگاه بدوی صادر می شود، قابل تجدید نظر خواهی حقوقی در دادگاه تجدیدنظراستان می باشد. نهایتا با رد اعتراض، امکان اعاده دادرسی اعمال ماده 477 از طریق ریاست قوه قضائییه نیز وجود دارد.

لیکن چنانچه دادگاه عمومی حقوقی  پس از بررسی درخواست تقاضی قائل به پذیرش درخواست باشد، رأی به اصلاح شناسنامه و تغییر تاریخ تولد خواهد داد. سپس حکم دادگاه به سازمان ثبت‌ احوال ابلاغ خواهد شد و اصلاح تاریخ تولد در شناسنامه صورت خواهد پذیرفت.

نحوه و مراحل قانونی تغییر سن شناسنامه  | نحوه اعتراض به رای رد درخواست کاهش یا افزایش سن شناسنامه 

همانگونه که بیان شد، مرجع صالح برای رسیدگی به موضوع تغییر سن شناسنامه، با توجه به میزان تغییر سن درخواستی متفاوت است. اگر میزان تغییر سن کمتر از 5 سال باشد، مرجع صالح، دادگاه عمومی حقوقی محل اقامت متقاضی است و طرح درخواست مستلزم ثبت دادخواست به همراه ارائه مستندات به طرفیت اداره ثبت احوال و پرداخت هزینه دادرسی معادل دعاوی غیرمالی است.

اما اگر فرد متقاضی، مدعی باشد که اختلاف واقعی سن او با شناسنامه اش بیش از 5 سال است، باید با ارائه مدارک لازم، به اداره ثبت احوال محل صدور شناسنامه خود مراجعه نماید.

پس از انجام مراحل اداری، تاریخ تشکیل و بررسی پرونده تغییر سن متقاضی، به وی اعلام خواهد شد. اما بررسی اعتراض متقاضی پرونده ای نسبت به رد تقاضای وی  به تغییر سن بیش از 5 سال در صلاحیت دیوان عدالت اداری است و شعب دیوان از حیث نقض قوانین و مقررات، اقدام به رسیدگی شکلی به شکایت می نماید و در صورت نقض تصمیم، اقدام به ارجاع مجدد پرونده جهت بررسی به کمیسیون هم عرض تغییر سن می نمایند.

و این کمیسیون موظف است با لحاظ رای دیوان عدالت اداری نسبت به صدور رای اقدام نماید. حال اگر کمیسیون تغییر سن مجدد قائل به رد تقاضا باشد، متقاضی می تواند مجدد نسبت به ثبت شکایت در دیوان عدالت اداری اقدام نماید و دیوان عدالت اداری این بار با ورود درماهیت موضوع نسبت به صدور حکم مبنی بر قبول یا رد افزایش سن با جلب نظر کارشناس اقدام می نماید.

شرایط و نحوه تغییر سن شناسنامه برای افرادی که شناسنامه آنها خارج از ایران تنظیم شده است به چه صورت است؟ | تغییر سن اتباع ایرانی خارج از کشور 

تغییر سن اتباع ایرانی خارج از کشور چنانچه اشتباه در درج صحیح تاریخ تولد در سند سجلی ، منتسب به مامور کنسولی و یا مامور ثبت احوال در کنسولگری ایران در خارج از کشور باشد ، متقاضی به منظور اصلاح تاریخ تولد، نسبت به ارائه مدارک زیر به نمایندگی مربوطه اقدام می نماید.

ولی چنانچه اشتباه منتسب به مامورکنسولی یا مامور ثبت احوال نباشد، متقاضی افزایش یا کاهش سن به بیش از 5 سال یا کمتر را داشته باشند، کمیسیونی مستقر در تهران واجد صلاحیت رسیدگی خواهد بود.

برای شروع مراحل قانونی متقاضی و یا ولی قانونی او می بایست درخواست کتبی خود را در قالب فرم تنظیمی توسط سازمان ثبت احوال تکمیل نماید و به انضمام کپی شناسنامه و یک قطعه عکس به دبیرخانه کمیسیون تحویل دهد.

سپس دبیرخانه کمیسیون، درخواست تغییر سن در شناسنامه را ثبت می‌ نماید و رسید آن را به صاحب شناسنامه ارائه می دهد. بعد از موافقت رئیس اداره ثبت ‌احوال و کمیسیون با برگزاری جلسه کمیسیون پنج ‌نفره، یک‌ وقت معین برای برگزاری کمیسیون مشخص می‌گردد. صاحب شناسنامه نیز می تواند درجلسه کمیسیون تشخیص سن حضور پیدا کند و اظهارات خود را بیان نماید.

بعد از بررسی مدارک و اسناد مربوطه و استماع اظهارات متقاضی و یا ولی قانونی او، کمیسیون ختم رسیدگی را اعلام خواهد کرد. تصمیم در سه نسخه ارائه می شود. همچنین ممکن است کمیسیون تشخیص دهد که صاحب شناسنامه برای معاینه دقیق‌تر و تعیین سن، باید به پزشکی قانونی معرفی شود تا بعدازآن تصمیم نهایی اعلام گردد.

بعد از اعلام رأی کمیسیون و درصورتی‌که با درخواست متقاضی موافقت شود، ثبت‌ احوال رأی کمیسیون را اجرایی خواهد کرد. به این شکل که یک شناسنامه جدید با تغییر تاریخ تولد به درخواست ‌کننده تحویل داده می‌شود؛ اما در صورت مخالفت کمیسیون، امکان اعتراض به رأی در دیوان عدالت اداری کماکان وجود دارد.

نظریه مشورتی شماره 7260/7 مورخ 11/10/ 1372 در خصوص مرجع صالح به رسیدگی به تغییر سن و ابطال شناسنامه

((قانون حفظ اعتبار اسناد سجلی فقط در محدوده اصلاح شناسنامه لازم‌الرعایه است، سایر مقررات قانون قدیم به قوت خود باقی است))

سؤال:

طبق ماده واحده قانون حفظ اعتبار اسناد سجلی تغییر تاریخ تولد اشخاص توسط محاکم ممنوع است، اخیرا دادگاه‌ها به ابطال شناسنامه هم رسیدگی می‌کنند با توجه به اینکه با ابطال شناسنامه و صدور شناسنامه جدید باید تاریخ موردنظر دادگاه نیز قید شود آیا دادگاه ضن ابطال شناسنامه حق دارد درباره زمان تولد خواهان ابطال شناسنامه نیز اظهارنظر کند یا خیر؟

پاسخ:

مفاد ماده واحده قانون حفظ اعتبار اسناد سجلی و جلوگیری از تزلزل آنها مصوب 02/11/1367 و تبصره ذیل آن روشن و واضح است. قانون مذکور فقط در محدوده قانونی خود یعنی اصلاح شناسنامه درخصوص تاریخ تولد لازم‌الرعایه است و سایر مقررات قانون قدیم به قوت خود باقی است. بنابراین چنانچه دعوی مطروحه مربوط به ابطال شناسنامه و صدور شناسنامه جدید باشد، قابل طرح در دادگاه حقوقی بوده و باید مطابق خواسته آن رسیدگی شود و این‌گونه دعاوی از شمول قانون مذکور خارج است. بدیهی است چنانچه ضمن درخواست ابطال شناسنامه فعلی درخواست صدور شناسنامه جدید با تاریخ تولد جدید نیز شده باشد، دادگاه باید به آن رسیدگی نموده و رأی متقاضی صادر نماید.

نظریه شماره 1732/7 مورخ 1376/04/11 درخصوص رعایت شرط سنی 18 سال جهت طرح دعوای تغییر سن شناسنامه علیه ثبت احوال

((سند سجلی تا زمانی که با صدور حکم قطعی از اعتبار نیفتاده ملاک عمل است و صاحب شناسنامه کمتراز 18 سال حق طرح دعوی ندارد.))
سؤال:

با توجه به اینکه اداره ثبت احوال سن قانونی را 18 سال تمام می‌داند. آیا افرادی اعم از دختر یا پسر که به هر ترتیب نسبت به بعضی از مندرجات شناسنامه خود اعتراض دارند، می‌توانند علیه اداره ثبت احوال اقدام به طرح دعوی بنمایند؟

پاسخ:
سند سجلی مادام که با صدور حکم قطعی از اعتبار نیفتاده است، قانونی و معتبر است و لذا کسانی که شناسنامه آنان نمایانگر سن کمتر از 18 سال تمام است نمی‌توانند به طرفیت اداره ثبت احوال اقامه دعوی نموده یا به طرفیت اشخاص اعم از حقیقی یا حقوقی دادخواست تقدیم نمایند. رأی وحدت رویه شماره 518 مورخ 18/11/1367 هیأت عمومی دیوان عالی کشور که مربوط به تقدیم دادخواست از طرف وی قهری است مؤید مراتب فوق است.