تجدیدنظر خواهی در دیوان عدالت اداری یکی از روشهای امکان نقض آرای صادره از شعب بدوی دیوان عدالت اداری است. بر همین اساس رسیدگی به دعاوی مطروحه در شعب دیوان دو مرحله ای است. هر چند ممکن است چارچوب شکلی طرح دادخواست تجدیدنظر دیوان عدالت اداری یکسان باشد. ولی با توجه به موضوع هر دعوا، نحوی صحیح طرح دادخواست تجدیدنظرخواه و تنظیم متن اعتراض و لوایح دفاعیه کاملا متفاوت است.
لازم به ذکر می داند، با توجه به اهمیت موضوع دستور موقت در دیوان عدالت اداری که امکان طرح آن در مرحله تجدیدنظر نیز متصور است ، طی مقاله ی مجزایی به آن پرداخته ایم.
آرای قابل تجدیدنظر خواهی در دیوان عدالت اداری چه آرایی هستند؟
بموجب ماده ۶۵ قانون دیوان عدالت اداری،کلیه آراء شعب بدوی دیوان به درخواست یکی از طرفین یا وکیل یا قائم مقام و یا نماینده قانونی آنها قابل تجدیدنظرخواهی در شعب تجدیدنظردیوان عدالت اداری است،که با توجه به تشکیل معاونت های مختلف، پرونده به شعبات تجدیدنظر مربوط به هر معاونت ارجاع می گردد.
نحوی تجدیدنظر خواهی در دیوان عدالت اداری
در حال حاضر تجدیدنظرخواه جهت تجدیدنظرخواهی نسبت به رای دیوان عدالت اداری، می بایست به ثبت دادخواست در دفاتر خدمات قضایی و تقدیم دادخواست در فرم های مخصوص و پرداخت هزینه دادرسی اقدام نماید. هر چند به مرور تنظیم دادخواست به صورت الکترونیکی می گردد، درغیر اینصورت با فرض عدم رعایت شرایط شکلی تقدیم دادخواست و عدم رفع نقص آن در مهلت قانونی، منتج به صدور قرار رد دادخواست و نهایتا حق تجدیدنظرخواهی از معترض سلب و ساقط خواهد شد و تجدیدنظرخواهی مجدد با فرض امکان انقضای مهلت اعتراض، منتج به قطعیت رای بدوی و رد تجدیدنظرخواهی در دیوان عدالت اداری خواهد شد.
مرجع تقدیم دادخواست تجدیدنظر در دیوان عدالت اداری
درحال حاضر به پنج روش ثبت و ارسال دادخواست به دیوان عدالت اداری قابل انجام است. که توسط رئیس دیوان یا معاونت مربوط به یکی از شعب تجدیدنظر ارجاع می شود.
۱.دفاتر شعب صادرکننده رای
۲.دبیرخانه مرکزی دیوان در تهران
۳.دفاتر اداری دیوان مستقر در مراکز استان ها
۴. دفاترخدمات قضایی
۵. سامانه ساجد
لازم به ذکر است،درحال حاضرعلیرغم نص صریح مقرر در ماده ۶۶ قانون تشکیلات و آئین دادرسی دیوان عدالت اداری بند ۱ عملا اجرا نمی گردد و نیز اینکه اصحاب دعوا می توانند بصورت پستی نیز اقدام به ارسال دادخواست تجدیدنظر به دبیرخانه دیوان یا دفاتراداری دیوان در مراکز استان ها نمایند،هرچند با توجه به مشکلات احتمالی پست و عدم ثبت آن در فرجه مقرر بیم انقضای مهلت تجدیدنظر و سلب حق اعتراض می رود،لذا این نحوی ثبت دادخواست پیشنهاد نمی گردد.
شرایط دادخواست تجدیدنظر خواهی دیوان عدالت اداری
بموجب ماده ۷۸ قانون دیوان عدالت اداری ، شرایط شکلی دادخواست تجدیدنظر دیوان عدالت اداری، مشابه شرایط دادخواست بدوی است، مگرآنکه در قانون ترتیب دیگری مقررشده باشد.
که براساس ماده ۶۷ قانون دیوان عدالت اداری ذکر شرایط شکلی زیر در متن دادخواست تجدیدنظر دیوان عدالت اداری ضروری است.
الف.شماره و اقامتگاه تجدیدنظر
ب.شماره و تاریخ رای تجدیدنظرخواسته
پ.شعبه صادرکننده رای تجدیدنظرخواسته
ت.تاریخ ابلاغ رای تجدیدنظرخواسته
ث.دلایل و جهات تجدیدنظرخواهی
لازم به ذکر است، با توجه به قطعی بودن رای شعب تجدیدنظر دیوان عدالت اداری، ذکر دقیق و جامع بند ث اعلامی (دلایل و جهات تجدیدنظرخواهی در دیوان عدالت اداری) در کنار بهره مندی از خدمات وکیل متخصص دیوان عدالت اداری مهم ترین عامل نقض آرا در شعب تجدیدنظر دیوان عدالت اداری است.
نکات کاربردی:
۱.فرم دادخواست تجدیدنظر از دادخواست بدوی شعب دیوان مجزا می باشد.
۲.در صورتی که دادخواست و ضمائم بصورت حضوری ثبت و تقدیم به واحد ذی صلاح می گردد، حتما می بایست به تعداد اصحاب دعوا به اضافه یک نسخه تهیه و ارائه گردد.
۳.تصویر یا رونوشت مستندات تجدیدنظرخواهی می بایست توسط واحد دبیرخانه یا دفاترشعب مربوطه ی دیوان، دفاتر دادگاه ها، دفاتر اسناد رسمی، وکیل تجدیدنظرخواه یا واحدهای دولتی یا عمومی مربوط تصدیق و برابر با اصل شود.
مهلت تجدیدنظر خواهی از رای دیوان عدالت اداری
مهلت تجدیدنظرخواهی از آرای بدوی دیوان عدالت اداری ۲۰ روز برای اشخاص مقیم ایران و ۲ ماه برای اشخاص مقیم خارج از ایران از تاریخ ابلاغ رای خواهد بود، در غیراینصورت و در فرضی که تجدیدنظرخواهی خارج از مهلت قانونی اعلامی انجام شود، به اعتراض واصله ترتیب اثر داده نخواهد شد و دادگاه بدون ورود در موضوع اقدام به صدور قرار رد دادخواست تجدیدنظر می نماید و این قرار قطعی است.
نکته:
مسافرت موقت اشخاص به خارج از کشور موجب افزایش مهلت اعتراض به ۲ ماه مقرر اعلامی نخواهد بود،بلکه اقامت دائم شخص درخارج از کشور ملاک عمل جهت افزایش مهلت تجدیدنظرخواهی است.
مدارک لازم جهت اعتراض به رای دیوان عدالت اداری
۱.تنظیم دادخواست تجدیدنظر در فرم مخصوص
۲.ارائه تصویر مصدق رای دادگاه بدوی
۳.ارائه مدرک مثبت سمت از سوی وکیل یا نماینده شخص حقوقی
۴.ضمیمه نمودن دلایل و مدارک مثبت حقانیت
مدت زمان صدور رای تجدیدنظر دیوان عدالت اداری
با توجه به اینکه برای صدور رای در شعبات تجدیدنظر دیوان عدالت اداری انجام مقدماتی ازج مله رفع نواقص احتمالی دادخواست، انجام تبادل دادخواست (تبادل لوایح تجدیدنظردیوان عدالت اداری) و اخذ استعلامات مقتضی حسب مورد لازم و ضروری است.
مضافا اینکه با توجه به حجم بالای پرونده های ورودی به هر شعبه، غالبا جلسات دادرسی در شعب دیوان به مانند سایر مراجع دادگستری تعیین و تشکیل نمی گردد و رسیدگی ها به صورت غیرحضوری است و شعب دیوان براساس دادخواست و لوایح طرفین اقدام به صدور رای می نمایند و نیز اینکه وقت های نظارت تعیین شده نیز عملا تجدید می شوند و لذا زمان دقیق و مشخصی برای صدور رای در شعب دیوان وجود ندارد و لذا اطاله دادرسی در شعبات دیوان بیش از سایر مراجع قضایی نمود پیدا می کند.
آیا رای تجدیدنظر دیوان عدالت اداری قطعی است؟
اصل بر قطعیت آرای صادره درشعب تجدیدنظر دیوان عدالت اداری است و نقض آن جز از طرق مصرحه زیر امکان پذیر نمی باشد.
-
اعلام اشتباه قاضی در دیوان عدالت اداری
در صورتی که حداقل یک قاضی از دو قاضی و یا دو قاضی از سه قاضی صادرکننده رای در شعبه تجدیدنظردیوان عدالت اداری،پی به اشتباه شکلی یا ماهوی خود ببرند، می توانند مراتب را با ذکر دلیل به رئیس دیوان اعلام نمایند و رئیس دیوان موظف است پرونده را جهت رسیدگی و صدور رای به شعبه هم عرض دادگاه تجدیدنظر جهت رسیدگی مجدد ارجاع نماید.
-
اعاده دادرسی در دیوان عدالت اداری
در خصوص این نحوی اعتراض در مقاله ی اعاده دادرسی در دیوان عدالت اداری تفصیلا به آن پرداخت شده است. که به دو طریق
الف.اعاده دادرسی در شعبه صادرکننده رای قطعی
ب.اعاده دادرسی از طریق رئیس قوه قضائیه یا رئیس دیوان عدالت اداری (اعمال ماده ۷۹ قانون دیوان عدالت اداری)
النهایه با عنایت به حجم و پیچیدگی بالای مطالب این بخش صرف بهره مندی از مطالب تقدیمی راه گشای حل و فصل موضوعات دعاوی دیوان عدالت اداری نخواهد بود. لذا در جهت ممانعت از تضییع حقوق و طرح دعاوی مقتضی بهره مندی از خدمات وکیل متخصص دیوان عدالت اداری امری ضروری و غیرقابل اجتناب است.
