جلب ثالث در دیوان عدالت اداری یکی از اقسام دعاوی دیوان عدالت اداری است. جلب در لغت به معانی مختلفی همچون جبر، اجبار و دعوت است و در اصطلاح حقوقی، جلب شخص ثالث زمانی موضوعیت می یابد که دعوایی فیمابین اشخاصی در جریان دادرسی است و یکی از طرفین پرونده یا هر دو، بنا به دلایلی همچون تقویت دعوا یا دفاع از خود یا اخذ حکم محکومیت مجزا برای شخص ثالث اقدام به فراخوانی و جلب نامبرده به پرونده می نمایند. و دارای شرایط بعضا متفاوتی نسبت به دعاوی ورود ثالث در دیوان عدالت اداری و اعتراض ثالث در دیوان عدالت اداری است.
شرایط دعوی جلب ثالث در دیوان عدالت اداری
در ماده54 قانون دیوان عدالت اداری درخصوص تشریفات طرح دعوای جلب ثالث دیوان عدالت اداری مقرر شده است.
“هرگاه شاکی، جلب شخص حقیقی یا حقوقی دیگری غیر از طرف شکایت را به دادرسی لازم بداند، می تواند ضمن دادخواست تقدیمی یا دادخواست جداگانه، حداکثر ظرف سی روز پس از ثبت دادخواست اصلی، تقاضای خود را تسلیم کند. همچنین درصورتی که طرف شکایت، جلب شخص حقیقی یا حقوقی دیگری به دادرسی را ضروری بداند، می تواند ضمن پاسخ کتبی، دادخواست خود را تقدیم نماید. در این صورت، شعبه دیوان تصویری از دادخواست، لوایح و مستندات طرفین را برای شخص ثالث ارسال می کند.”
که با مداقه دراین ماده و سایر مقررات قانون دیوان عدالت اداری در جهت طرح دعوی جلب ثالث در دیوان عدالت اداری تحقق و احراز شرایط زیر لازم و ضروری است.
1.ثبت دادخواست جلب ثالث در دیوان عدالت اداری از طرف هر یک از دو طرف دعوا امکان پذیر است.
2.شاکی می بایست همزمان با دادخواست اصلی یا حداکثر ظرف 30 روز از تاریخ ثبت دادخواست اصلی، ضمن دادخواست مجزای دیگری دادخواست جلب ثالث را ثبت نماید.
3.با توجه به اینکه طبق مقررات قانون دیوان عدالت اداری خوانده پرونده می بایست ظرف 30 روز اقدام به ارائه پاسخ دفاعیه نماید، بنابراین مهلت ثبت دادخواست جلب ثالث دردیوان عدالت اداری برای خوانده پرونده نیز 30 روز است.که دادخواست جلب ثالث می بایست بصورت مجزای از لایحه جوابیه ثبت و ارائه گردد.
4..علیرغم ظاهر ماده شاکی و یا طرف شکایت مجاز نیستند، هر شخص حقیقی یا حقوقی را به دادرسی جلب نمایند.لذا علاوه بر توجه دعوا به مجلوب ثالث،موضوع دعوا می بایست به دعوای اصلی ارتباط داشته باشد.
5.کسی که اقدام به جلب می کند (جالب ثالث) به مانند وارد ثالث در دیوان عدالت اداری کماکان در مقام شاکی (خواهان) دعوا باقی می ماند و جلب شده به دعوا (مجلوب ثالث ) در مقام خوانده بوده و فلذا آثار دعوا برحسب سمت خواهان و خوانده طرف دعوا متفاوت برای هریک خواهد بود.
با این توضیح که ممکن است جالب ثالث محکومیت مستقل مجلوب ثالث را با طرح دادخواست جلب ثالث در کنار دعوای اصلی درخواست نماید،که در این فرض مجلوب ثالث در فرض محکومیت مکلف به اجرای حکم صادره علیه خود است. ولی در فرضی که جلب ثالث در جهت تقویت دعوای اصلی باشد و جالب ثالث درخواست محکومیت مستقلی نسبت به مجلوب ثالث را نخواهد رای دال بر محکومیت مجلوب ثالث صادر نمی شود.
مهلت جلب شخص ثالث به دعوا در دیوان عدالت اداری
شاکی (خواهان) پرونده می تواند ضمن دادخواست اصلی یا حداکثر ظرف 30 روز از تاریخ ثبت دادخواست اصلی، بصورت مجزا دادخواست دادخواست جلب ثالث را ثبت نماید.
و در خصوص خوانده پرونده با توجه به اینکه طبق مقررات قانون دیوان عدالت اداری خوانده پرونده می بایست ظرف 30 روز اقدام به ارائه پاسخ دفاعیه به شعبه نماید، بنابراین مهلت ثبت دادخواست جلب ثالث در دیوان عدالت اداری برای خوانده پرونده نیز 30 روز است. که دادخواست جلب ثالث در رویه عملی بصورت مجزای از لایحه جوابیه ثبت و ارائه می گردد.
مرجع صلاحیت دار جهت رسیدگی به دعوای جلب ثالث دردیوان عدالت اداری
همانگونه که از نام دعوای جلب ثالث پیداست، مجلوب ثالث(جلب شده به دادرسی) بالاجبار و توسط احدی از اصحاب دعوا (جالب ثالث) با اهدافی از قبیل تقویت دعوای اصلی جالب ثالث یا محکومیت مستقل مجلوب ثالث نسبت به جلب کننده به دادرسی،جلب به دادرسی می گردد و با عنایت به طاری بودن دعوای جلب ثالث به مانند دعوای ورود ثالث در همان شعبه رسیدگی کننده به پرونده با شرط وحدت منشا و یا ارتباط کامل با پرونده اصلی مطرح می گردد.
طرح دعوای جلب ثالث در شعب تجدیدنظر دیوان عدالت اداری
علیرغم اطلاق ماده 54 قانون دیوان عدالت اداری که امکان ثبت دادخواست جلب ثالث در شعب تجدیدنظر دیوان عدالت اداری را به ذهن متبادر می نماید، در رویه جاری دیوان عدالت اداری از ثبت دادخواست جلب ثالث در شعبه تجدیدنظر با این استدلال که اولا: قانون دیوان عدالت اداری برخلاف ماده 135 قانون آئین دادرسی دادگاههای عمومی و انقلاب در امور مدنی به صلاحیت دادگاه تجدیدنظر دیوان عدالت اداری در جهت قبول دعوی جلب ثالث اشاره ای ننموده است. ثانیا: موضوع ابتدائا می بایست در مرحله بدوی مورد رسیدگی قرار گیرد تا تکلیفی برای شعبه تجدیدنظر جهت ورود مجدد به موضوع ایجاد شود، امتناع می نمایند.
نحوی رسیدگی به دعوای جلب ثالث در دیوان عدالت اداری
با ثبت دادخواست جلب ثالث دردیوان عدالت اداری، دادخواست اصلی به همراه دادخواست جلب ثالث به طرف دعوای اصلی و مجلوب ثالث ابلاغ و نامبردگان می بایست ظرف 30 روز نسبت به ارائه پاسخ دفاعیه اقدام نمایند و در رویه جاری دیوان عدالت اداری شعبه رسیدگی کننده با تعیین وقت نظارت و پس حصول پاسخ طرف دعوا و بدون تشکیل جلسه دادرسی اقدام به صدور رای مقتضی می نماید و غالبا ضمن یک رای نسبت به هر دو پرونده رسیدگی می نماید. رای صادره از شعبه بدوی دیوان عدالت اداری طبق مقررات قابل تجدیدنظرخواهی در شعب تجدیدنظر خواهد بود.
لازم به ذکر است، با توجه به ماده 122قانون دیوان عدالت اداری، شعب دیوان عدالت اداری در مواردی همچون مقررات رد دادرس، نحوه ابلاغ آرا و تصمیمات و وکالت و سایر موارد سکوت در این قانون تابع مقررات قانون آئین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی و قانون اجرای احکام می باشند.
النهایه با عنایت به حجم و پیچیدگی های بالای دعاوی مطروحه در دیوان عدالت اداری و رویه های متفاوت قضایی، صرف بهره مندی از مطالب تقدیمی راه گشای حل مشکلات حقوقی نخواهد بود، بر همین اساس بهره مندی از خدمات وکیل متخصص دیوان عدالت اداری امری لازم وغیرقابل اجتناب است.
