قرار ابطال دادخواست یکی از انواع قرارهای صادره از سوی شورای حل اختلاف و محاکم قضایی است و در مواردی که صدور حکم مستلزم انجام اقداماتی از سوی خواهان پرونده است و شخص خواهان علیرغم ابلاغ دستور از سوی مرجع رسیدگی کننده از انجام آن امتناع می نماید و دادگاه بدون انجام دستورات صادره امکان صدور حکم را ندارد، ناگزیر به صدور قرار ابطال دادخواست می شود.
موارد صدور قرار ابطال دادخواست | در چه شرایطی دادخواست ممکن است ابطال شود ؟
به موجب مواد 95 ، 96 ، 256 و 259 قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی در موارد زیر قرار ابطال دادخواست صادر خواهد شد.
-
استرداد دادخواست بدوی تا قبل از شروع جلسه اول دادرسی
به موجب ماده ۱۰7 قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی، خواهان می تواند دادخواست خود را تا پیش ازاولین جلسه دادرسی مسترد نماید. در این صورت، دادگاه نسبت به صدور قرار ابطال دادخواست اقدام می نماید.
-
دادخواست تجدیدنظرخواهی تا قبل از ختم دادرسی
به موجب ماده ۳۶۳ قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی، اگر تجدیدنظرخواه پس از تقدیم دادخواست و تا پیش از صدور رأی، دادخواست خود را مسترد نماید، دادگاه تجدیدنظر، قرار ابطال دادخواست تجدیدنظر را صادر خواهد نمود.
-
عدم حضور خواهان در جلسه دادگاه درصورت نیاز دادگاه به توضیح وی
درمواردی که دادگاه به اخذ توضیح از خواهان پرونده نیاز داشته باشد و او در جلسه حاضر نشود و با اخذ توضیح از خوانده و محتویات پرونده نیز دادگاه نتواند نسبت به صدور رای اقدام نماید. دادگاه نسبت به ابطال دادخواست اقدام می نماید.
-
عدم حضور هیچ کدام از طرفین دعوا با وجود دعوت قبلی
درمواردی که علیرغم ابلاغ به اصحاب دعوا، هیچ یک در جلسه دادرسی حاضر نشوند و دادگاه نتواند بدون اخذ توضیح در ماهیت دعوا وارد شود. دادگاه نسبت به ابطال دادخواست اقدام می نماید.
-
ارائه نکردن اصل اسناد توسط خواهان در صورت حضور نیافتن در جلسه دادگاه
هرگاه یکی از اصحاب دعوا نخواهد یا نتواند در دادگاه حاضر شود، چنانچه خواهان است، باید اصل اسناد خود را و اگر خوانده است اصل و رونوشت اسناد را به وکیل یا نماینده خود براي ارایه در دادگاه و ملاحظه طرف مقابل ارسال نماید و الا در صورتیکه آن سند عادی باشد و مورد تردید و انکار واقع شود، اگر خوانده باشد از شمار دلایل او خارج می شود و اگر خواهان او مستند به دلیل دیگري نداشته نباشد، در آن خصوص دادخواست ابطال می گردد
-
عدم تهیه وسیله اجرای قرار معاینه محل یا تحقیق محلی توسط متقاضی
عدم تهیه وسیله اجرای قرار معاینه محلی موجب خروج دلیل از اعداد دلایل متقاضی می شود. بنابراین ، در صورتی که به علت عدم تهیه وسیله ، اجرای این قرار ممکن نباشد و دادگاه هم نتواند بدون آن رأیی صادر کند ، دادخواست مرحله بدوی ابطال می گردد.
-
عدم پرداخت دستمزد کارشناس توسط متقاضی
در صورتی که دادگاه قرار کارشناسی را لازم بداند و نتواند رأی را بدون آن صادر کند، متقاضی باید هزینه آن را پرداخت نماید. درغیر اینصورت ، قرار کارشناسی از شمار دلایل او خارج می‌شود و دادگاه دادخواست او را ابطال خواهد نمود.
آثار قرار ابطال دادخواست
- قرار ابطال دادخواست از سوی دادگاه صادر می‌شود و با صدور آن، پرونده از دادگاهی که به دعوا رسیدگی می‌کند خارج می‌شود. بنابراین صدور آن توسط مسئول دفتر دادگاه امکان پذیر نیست.
- قرار ابطال دادخواست دارای اعتبار امر مختومه نیست. به این معنا که اگر برای یک دعوا این قرار صادر شود، این امکان برای خواهان وجود دارد که دعوا را با همان شرایط سابق مجددا در دادگاه مطرح نماید.
در صورتی که قرار ابطال دادخواست صادر شود آیا می توان مجددا دعوا را مطرح نمود ؟
قرار ابطال دادخواست دارای اعتبار امر مختومه نیست. برهمین اساس این امکان برای خواهان وجود دارد، که دعوا را با همان شرایط سابق مجددا اقامه نماید.
مهلت تجدید نظرخواهی نسبت قرار ابطال دادخواست
مهلت تجدید نظر خواهی نسبت به قرار ابطال دادخواست برای افراد مقیم ایران 20 روز از تاریخ ابلاغ این قرار می باشد. در مورد اشخاصی که خارج از ایران اقامت دارند مهلت تجدیدنظر خواهی از قرار ابطال دادخواست 2 ماه از تاریخ ابلاغ رای می باشد. برای تجدیدنظرخواهی و اعتراض نسبت به قرار ابطال می بایست هزینه دادرسی پرداخت کرد.
شرایط و نحوه تجدیدنظرخواهی از قرار ابطال دادخواست
به موجب بند الف ماده 332 قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی قرار ابطال دادخواست صادره از دادگاه بدوی در صورتی که اصل حکم راجع به دعوا قابل تجدیدنظرخواهی باشد ، قابلیت طرح دادخواست تجدیدنظر را خواهد داشت. که در حال حاضر با مراجعه خواهان به دفتر خدمات قضایی و ثبت درخواست در قالب فرم دادخواست ، مراتب اعتراض به شعبه صادرکننده رای اعلام و شعبه با اخذ پرینت و رفع نواقص احتمالی نسبت به ارسال پرونده به مرجع تجدیدنظر اقدام می نماید.
شرایط و نحوه فرجام خواهی از قرار ابطال دادخواست | شرایط نقض قرار ابطال دادخواست درمرحله فرجام خواهی
به موجب بند ب ماده 367 قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی قرار ابطال دادخواست صادره از دادگاه بدوی یا تجدید نظرحقوقی در صورتی که اصل حکم راجع به دعوا قابل فرجام خواهی باشد، قابلیت فرجام خواهی حقوقی را خواهد داشت ؛ که بر اساس این ماده 371 قانون اعلامی، قرار ابطال دادخواست در صورتی در مرحله فرجام خواهی نقض می گردد که :
- دادگاه صادر کننده قرار ابطال دادخواست ، صلاحیت ذاتی برای رسیدگی به موضوع دعوا را نداشته باشد و در مورد عدم رعایت صلاحیت محلی ، نسبت به آن طرح ایراد شده باشد .
- قرار ابطال دادخواست صادر شده از سوی دادگاه خلاف موازین شرعی و مقررات قانونی شناخته شود.
- قرار ابطال دادخواست بدون رعایت اصول دادرسی و قواعد آمره و حقوق اصحاب دعوا صادر شده باشد.
که در حال حاضر با مراجعه خواهان به دفتر خدمات قضایی و ثبت درخواست فرجام خواهی در قالب فرم دادخواست مراتب اعتراض به شعبه صادرکننده رای اعلام و شعبه با اخذ پرینت و رفع نواقص احتمالی نسبت به ارسال پرونده به دیوان عالی کشور اقدام می نماید.
تفاوت قرار ابطال دادخواست و رد دادخواست
قرار ابطال دادخواست را فقط قاضی دادگاه، میتواند صادر نماید و دلیل آن غیر از موارد اخطار رفع نقص است و مواردی را همچون عدم حضور خواهان درجلسه دادگاه درصورت نیاز دادگاه به اخذ توضیحات از وی یا ارائه نکردن اصل اسناد عادی توسط خواهان و اظهار انکار و تردید از سوی خوانده می تواند حادث شود.اما قرار رد دادخواست به جهت عدم رفع نواقص دادخواست و برحسب مورد، توسط مدیر دفتر و قاضی دادگاه می تواند صادر گردد.
نظريه مشورتي شماره 2865/ 93/07 مورخ 1393/11/18 در خصوص قرار ابطال دادخواست
سؤال:
در مورد قرارهاي ابطال دادخواست به استناد مواد 96 و 256 و 259 قانون آيين دادرسي مدني كه توسط دادگاه بدوي صادر مي گردد و مورد اعتراض خواهان قرار مي گيرد و حسب مورد خواهان در درخواست تجديد نظرخواهي اعلام مي دارد اصل سند را تقديم مي كند يا هزينه دادرسي را حاضر است بپردازد و يا مقدمات اجراي قرار معاينه محل را مهيا مي نمايد، بيان نماييد آيا دادگاه تجديد نظر مي تواند بدين جهت قرار ابطال دادخواست را نقض و جهت رسيدگي ماهوي به دادگاه بدوي اعاده نمايد؟
پاسخ:
رسيدگي دادگاه در مرحله تجديد نظر اين است، كه رأي تجديد نظر خواسته در زمان صدور به نحو صحيح صادر شده يا خير. در فرض استعلام كه خواهان بدوي علي رغم ابلاغ اخطاريه دادگاه نسبت به رفع نقص از جمله پرداخت هزينه دادرسي و مهيا نمودن مقدمات اجراي قراراقدام ننموده و دادگاه نيز برابر قانون، قرار ابطال دادخواست بدوي را صادر كرده است، بنابراين، رأي در زمان صدور به نحو صحيح صادر شده است و دادگاه تجديد نظر طبق قانون، بايد با رد تجديد نظرخواهي، دادنامه تجديد نظر خواسته را تأييد نمايد و آمادگي تجديد نظر خواه در مرحله تجديد نظر مبني بر رفع نقص، مؤثر در قضيه نمي باشد.
