رسیدگی به دعاوی مالیاتی در دیوان عدالت اداری

رسیدگی به دعاوی مالیاتی در دیوان عدالت اداری یکی از طرق شکایت از آرای صادره از سازمان امور مالیاتی و هیات های حل اختلاف مالیاتی است. به موجب اصل۱۷۳ قانون اساسی کشور و بند ۲ ماده ۱۰ قانون دیوان عدالت اداری یکی از وظایف و صلاحیت دیوان عدالت اداری رسیدگی به شکایت از تصمیمات و اقدامات سازمان امور مالیاتی و اعتراض به برگ تشخیص مالیاتی و یا ارزش افزوده قطعی صادره از سوی هیات های حل اختلاف مالیاتی بدوی و تجدیدنظر ،  هیات موضوع ماده ۲۱۶ قانون مالیات های مستقیم ، هیات موضوع ماده ۲۵۷ قانون مالیات های مستقیم ،  هیات موضوع ماده ۲۵۱ مکرر قانون مالیات های مستقیم ، شورای عالی مالیاتی و… می باشد. 

شرایط رسیدگی به دعاوی مالیاتی در دیوان عدالت اداری 

1. تقدیم شکایت خطاب به سازمان امور مالیاتی به دبیرخانه دیوان عدالت اداری یا نمایندگی اداری آن در مراکز دادگستری هر استان یا ارسال از طریق سامانه ساجد یا دفاتر خدمات قضایی
2. ثبت دادخواست ظرف مهلت ۳ ماه از تاریخ ابلاغ رای قطعی هیات حل اختلاف مالیاتی برای اشخاص مقیم ایران و ۶ ماه برای اشخاص مقیم در خارج از کشور
3. ذکر جهات و دلایل اعتراض به رای هیات حل اختلاف مالیاتی

نحوه رسیدگی در دیوان عدالت اداری نسبت به شکایت مالیاتی 

با ثبت شکایت و تعیین شعبه ، شعبه بدوی دیوان عدالت اداری با احراز تکمیل بودن پرونده اقدام به ارسال یک نسخه از دادخواست به همراه ضمایم به سازمان امور مالیاتی می نماید. سازمان امور مالیاتی موظف است، ظرف مهلت یک ماه نسبت به ارائه پاسخ اقدام نماید. با حصول پاسخ، شعب دیوان در وقت نظارت و در صورت لزوم اقدام به تکمیل تحقیقات و در غیر اینصورت اقدام به رسیدگی می نماید. که رسیدگی در دیوان عدالت اداری غیرحضوری و بدون تشکیل جلسه رسیدگی است.

لازم به ذکر است، با توجه به جایگاه نظارتی دیوان عدالت اداری، دیوان بدوا اقدام به رسیدگی شکلی می نماید و از ورود در ماهیت پرونده ممنوع است و در فرض نقض شدن رای هیات حل اختلاف مالیاتی در دیوان عدالت اداری ، پرونده به هیات هم عرض مرجع صادرکننده رای قطعی ارسال می گردد و هیات هم عرض موظف است با توجه به ایرادات اعلامی دیوان عدالت اداری نسبت به صدور رای مقتضی اقدام نماید.

حال اگر به رای هیات هم عرض حل اختلاف مالیاتی،  مجددا طرح شکایت در دیوان عدالت اداری گردد، دیوان این بار با ورود در ماهیت اقدام به صدور حکم ماهوی می نماید.

مدت اعتراض به رای مالیاتی در دیوان عدالت اداری

مدت اعتراض برای اشخاص مقیم ایران ۳ ماه و برای اشخاص مقیم خارج از کشور ظرف ۶ ماه از تاریخ ابلاغ رای قطعی هیات حل اختلاف مالیاتی می باشد.

اخذ دستور موقت جهت توقف اجرای رای هیات مالیاتی در دیوان عدالت اداری

طرح درخواست دستور موقت در دیوان عدالت اداری جهت توقف اجرای رای هیات حل اختلاف مالیاتی یکی از موضوعات بسیار مهم و حیاتی در زمان طرح اعتراض می باشد. که اشرافیت به شرایط طرح آن حائز اهمیت اساسی است.

مستفاد از مواد ۳۴ و۳۵قانون دیوان عدالت اداری مصوب ۱۳۹۲، طرح تقاضای صدور دستور موقت و شرایط قبول دستور موقت در دیوان عدالت اداری مستلزم جمع شرایط زیر است:

• درخواست دستور موقت همزمان و ضمن طرح شکایت اصلی یا تا پیش از ختم رسیدگی ارائه شود.

با این توضیح که در مقررات عام قانون آئین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی که طرح درخواست دستور موقت را قبل از اقامه دعوای اصلی و یا همزمان با دادخواست اصلی و یا تا قبل از اعلام ختم رسیدگی پیش بینی شده است، ولی در ماده 34 قانون دیوان عدالت اداری، طرح درخواست موقت قبل از طرح شکایت اصلی امکان پذیر نبوده و باید به صورت همزمان یا پس از طرح شکایت اصلی تا قبل از ختم رسیدگی طرح گردد.

• اجرای تصمیمات و اقدامات اداری معترض عنه می بایست منتج به ورود خسارت گردد یا بروز خسارت متحمل الوقوع باشد.

• نوع خسارات وارده به گونه ای باشد که جبران آن غیرممکن یا متعسر (دشوار) باشد.

با این توضیح که ورود خسارت ممکن است ناشی از فعل یا ترک فعل دستگاه دولتی یا نهاد عمومی طرف شکایت باشد که خسارات ناشی از فعل یا عمل طرف شکایت در اثر اجرای اقدامات یا تصمیمات معترض عنه بوده و خسارات ناشی از ترک فعل ناشی از ترک فعل طرف شکایت در اثر  نقض مقررات و عدم انجام تکالیف از سوی واحد دولتی یا اشخاص واجد سمت در آن است.

• ضرورت و فوریت در صدور دستور موقت احراز گردد.

فوریت امری نسبی است و از این جهت که هیچگونه معیار و ضابطه مشخص و قاطعی در خصوص تعیین و تشخیص آن وجود نداشته و احراز فوریت و ضرورت صدور دستور موقت از اختیارات دادگاه صالح به رسیدگی به خواسته است، دادرس بر اساس دلایل ابرازی خواهان و سایر مستندات مضبوط در پرونده و شرایط و اوضاع و احوال حاکم بر موضوع و بنا به تشخیص خود نسبت به قبول یا رد تقاضای صدور دستور موقت اقدام می نماید. به کرات در موضوعات واحد و مشابه شاهد اظهارنظرهای مختلفی از طرف شعب دیوان عدالت اداری هستیم.

• تبعی بودن دستور موقت

با توجه به اینکه دستور موقت خواسته ثانوی و فرع بر خواسته دعوی اصلی است، لذا نمی تواند به عنوان خواسته اصلی مطرح گردد.

نحوی تجدیدنظر خواهی در دیوان عدالت اداری نسبت به رای مالیاتی 

تجدیدنظرخواه جهت تجدیدنظرخواهی نسبت به عدم پذیرش اعتراض در شعبه بدوی دیوان عدالت اداری،‌ می بایست ظرف مهلت ۲۰ روز در فرض مقیم ایران بودن و ۲ ماه در فرض مقیم خارج از کشور بودن از تاریخ ابلاغ رای به وی می بایست نسبت به ثبت دادخواست در دبیرخانه دیوان عدالت اداری در تهران و یا تقدیم آن به نمایندگی های دیوان عدالت اداری در مراکز استان یا از طریق ثبت در دفاترخدمات قضایی اقدام نماید. شعبه تجدیدنظر دیوان عدالت اداری نیز با انجام تبادل لوایح و با تکمیل پرونده و غالبا بدون تشکیل جلسه رسیدگی اقدام به رسیدگی شکلی و صدور رای می نمایند.

النهایه با عنایت به حجم و پیچیدگی اختلافات و دعاوی مالیاتی صرف مطالعه مطالب تقدیمی راهگشای حل و فصل موضوعات مالیاتی نخواهد بود، بر همین اساس بهره مندی از خدمات وکیل متخصص مالیاتی امری لازم و غیرقابل اجتناب خواهد بود.