تشخیص دیون ورشکسته و تصدیق مطالبات

تشخیص دیون ورشکسته و تصدیق مطالبات توسط مدیر تصفیه صورت می گیرد. در ضمن حکم ورشکستگی مدیر تصفیه تعیین می گردد همچنین عضو ناظر نیز توسط دادگاه تعیین می شود تا بر کار مدیر تصفیه نظارت داشته باشد . بعد از شناسایی بدهکاران متوقف و نیز اموال وی ، اداره و یا مدیر تصفیه تمامی اقدامات لازم جهت وصول مطالبات متوقف و آماده کردن تاجر جهت فروش را صورت خواهد داد. لذا نسبت به بعضی از اموال تاجر که در تصرف غیر قرار دارد مبادرت به طرح دعوا از قبیل مطالبه اجور معوقه ، خلع ید و … یا چنانچه ملک تجاری یا اداری در اختیار تاجر قرار داشته دادخواسست الزام به تجویز انتقال منافع به غیر می نماید تا از این طریق اموال متعلق به تاجر به فروش برسد.

علاوه بر دعاوی مذکور مدیر تصفیه و یا اداره تصفیه برای حفظ حقوق بستانکاران و رعایت اصل تساوی بین انها مبادرت به طرح یکسری دعاوی جهت ابطال معاملات و عملیاتی که بعد از توقف صورت پذیرفته نیز می نماید .

مراحل تشخیص دیون ورشکسته و تصدیق مطالبات

• اقدامات تامینی اداره تصفیه

بعد از وصول حکم ورشکستگی به اداره تصفیه ، رئیس اداره تصفیه یکی از کارمندان اداره تصفیه را مامور تصفیه امور ورشکسته می نماید.کارمندی که مامور رسیدگی به پرونده ورشکستگی می شود ، موظف است بدوا تحقیقات لازم را به وضع ورشکسته به عمل آورد و شخصا یا توسط کارمندان اداره تصفیه به محل کار و سکونت ورشکسته مراجعه نمایند تا آنچه از اموال ورشکسته پیدا می کند ، فورا مهر و موم و توقیف نماید.

در صورتیکه اموال تاجر در حوزه دادگاه دیگری باشد اداره تصفیه می تواند از اداره تصفیه محل یا دادگاه تقاضای اقدامات لازم را بنماید یا اینکه مامور دیگری تعیین کند.

اداره تصفیه مکلف است به وسایل مقتضی اقدام به حفاظت اموال ورشکسته بنماید و صورت آنها را تهیه نماید. در برگ صورت دارایی باید هر یک از اموال منقول و غیر منقول و برگ های اوراق بهادار و بستانکاری و وجه نقد به ترتیب ذکر شود.جمع ارزیابی که به عمل آمده در آخر برگ نوشته شده و محل و نوع هر مال قید می گردد. این برگه باید توسط تاجر گواهی گردد و در صورتی که تاجر فوت نموده باشد به امضای ورثه و شرکاء و خدمه و متصدیان امور و کلیه اشخاصی که به نحوی از انحاء در اموال ورشکسته تصرف و دخالت دارند مکلفند به جای او امضاء نموده و گواهی دهند.

طبق ماده 435 قانون تجارت اگر تاجر ورشکسته به مفاد مواد 413 و 414 عمل نکرده باشد ، محکمه در حکم ورشکستگی قرار توقیف تاجر را خواهد داد.

• دعوت از بستانکاران و بدهکاران ورشکسته

این دعوت در تصفیه عادی صورت می گیرد. و آن زمانی است که اموال ورشکسته برای پرداخت هزینه ورشکستگی کافی می باشد. لذا اداره تصفیه مکلف است در اجرای ماده 24 قانون اداره تصفیه امور ورشکستگی و آگهی در روزنامه رسمی و یکی از روزنامه های کثیرالانتشار دوباره به فاصله ده روز منتشر و نسخه آگهی را نیز برای هر یک از بستانکارانی که برای اداره تصفیه شناخته شده اند ارسال نماید.

طبق ماده 32 قانون مذکور ، یک نسخه از آگهی به مراجع زیر فرستاده می شود:

-قسمت های اجرای حوزه ورشکسته

-دادگاه هایی که دعاوی مربوط به ورشکسته نزد آن ها مطرح است.

-بنگاه های بیمه که ورشکسته قرارداد بیمه شخص یا هر نوع بیمه دیگری که موثر در امر تجارتی ورشکسته باشد با آن ها منعقد نموده است.

-دادسرای مربوطه اگر اعمال ولایت یا قیموت می نماید.

-دفتر املاکی که در حوزه آن دارای اموال غیر منقول می باشد.

• تهیه صورت ادعای طلب

پس از آگهی دعوت بستانکاران و انقضاء مدت 2 ماه از تاریخ نشر آگهی دعوت بستانکاران ، به کسانی که ادعایی از ورشکسته دارند، جهت ارائه اسناد و مدارک خود ، مهلت داده شده است. اداره تصفیه مکلف است صورت ادعای طلب طلبکاران ورشکسته را تهیه و ضمن کسب نظر شخص ورشکسته به امضای وی برسد.

اداره تصفیه پس از انجام تشریفات فوق برگ طبقه بندی بستاکاران را به ترتیب زیر تنظیم می نماید:

-ذکر بستانکارانی که دارای حق رهن می باشند.

-ذکر بستانکاران مذکور در ماده 58 قانون اداره تصفیه

هرگاه بستانکار با حق رهن و یا یکی از بستانکاران مربوط به طبقات ماده 58 موجود نباشد، این امر در برگ طبقه بندی تذکر داده می شود. برای رسیدگی اداره می تواند ابراز دفاتر  بستانکار را بخواهد . اداره تصفیه در تصدیق یا رد مطالبات بستانکاران اتخاذ تصمیم نموده و مراتب را با قید خلاصه علت در برگ مزبور می نویسد . در هر حال رد یا قبول مشروط جایز نیست.

اعتراض به صورت مطالبات بستانکاران

پس از اینکه صورت مطالبات از طریق آگهی به اطلاع بستانکاران رسید طبق ماده 36 قانون اداره تصفیه ، هر کس می تواند نسبت به این صورت اعتراض نماید . در این صورت حق دارد ظرف 20 روز از تاریخ انتشار آگهی در دادگاه صادر کننده حکم توقف ، اقامه دعوا کند.

اگر معترض ادعا کند که طلب او بی مورد رد شده یا از طلب او مبلغی کسر گردیده و یا حق رهن و یا حق رجحان او منظور نشده دعوی بر علیه بستانکار خواهد شد. در صورتی که دعوی اخیر به نتیجه رسیده و حکم به رد طلبی صادر شود سهمی که تخصیص به آن داده شده در حدود طلب مدعی و هزینه دادرسی به او اختصاص پیدا خواهد کرد و مازاد بین سایر طلبکاران تقسیم خواهد شد.

اما قانونگذار پیش بینی نکرده است که اگر قبول طلب یکی از طلبکاران مورد اعتراض شخص ورشکسته باشد، او می تواند علیه تصمیم اداره تصفیه به دادگاه صادر کننده حکم توقف شکایت یا خیر؟

در پاسخ باید گفت با توجه به اطلاق کلمه هر کس در ماده مذکور ، بدیهی است که یکی از افراد ذینفع در اعتراض تاجر ورشکسته است. لذا ایشان نیز می تواند نسبت به صورت مطالبات اعتراض نماید.

فروش اموال ورشکسته

با انجام تشریفات مربوط به حفاظت و جمع آوری اموال ورشکسته و دعوت بستانکاران و تشخیص مطابلات و تهیه صورت طبقه بندی بستانکاران ورشکسته ، در صوتیکه قرارداد ارفای با تاجر ورشکسته منعقد نشود ، اداره تصفیه ورشکستگی موظف است کلیه اموال تاجر ورشکسته را نقد نموده و حاصل آن را بین بستانکاران ورشکسته تقسیم کند. بنابراین اداره تصفیه ورشکستگی موظف است کلیه اموال ورشکسته را به فروش برساند تا دارایی ورشکسته تقویم گردیده قابل تقسیم بین بستانکاران باشد.

قانون اداره تصفیه ورشکستگی و آیین نامه های مربوط به آن قواعدی بر انواع مختلف داراییهای ورشکسته در نظر گرفته اند که به شرح ذیل می باشد:

• اموال فاسد شدنی و اشیایی که در معرض تنزل قیمت می باشد

چنانچه در اموال تاجر ورشکسته اموالی یافت شود که فاسد شدنی باشد، اداره تصفیه برای جلوگیری از ضرر موظف است اینگونه اموال را فورا به فروش رساند حتی اگر تشریفات مربوط به حفاظت و جمع آوری و سایر تشریفات مقرر در قانون هنوز انجام نشده باشد.

• اشیایی که نگهداری آنها متضمن هزینه غیر مناسبی باشد

در این قبیل موارد جون هزینه نگهداری زیاد است صلاح و صرفه در این است که اینگونه اموال بفروش برود.

• اشیایی که در بازار قیمت معین دارند

در صورتی که جنسی در بورس یا در بازار دارای قیمت معینی باشد مزایده جز اتلاف وقت و ایجاد هزینه فایده ندارد. لذا طبق بند 2 ماده 40 قانون اداره تصفیه امور ورشکستگی مقرر می دارد که در اینگونه موارد از مزایده صرف نظر شود.

• اشیاء سیم وزر

ماده 43 قانون اداره تصفیه امور ورشکستگی مقرر می دارد : اشیاء سیم و زر نباید به بهای کمتر از فلزی آنها به فروش برسد .

• مطالبات موثق

طبق ماده 40 قانون اداره تصفیه امور ورشکستگی مقرر می دارد ، که اشیاء مورد وثیقه را نمی توان به طریق غیر مزایده فروخت مگر اینکه رضایت بستانکارانی که نسبت به آنها حق وثیقه دارند جلب شود.

• اموال منقول

با توجه به اینکه اداره تصفیه موظف است از فروش اموال ورشکسته حداکثر بها را به دست آورد ، لذا اموال ورشکسته باید از طریق مزایده به فروش برسد. مگر آنکه هیئتی از بستانکاران که نماینده لااقل نصف بعلاوه یک طلبکارها با داشتن لااقل سه ربع از کلیه مطالبات تصدیق شده باشند ، رضایت دهند که از مزایده صرفنظر شده و یا اینکه مال در بورس و یا در بازار دارای قیمت معینی باشد.

• اموال غیرمنقول

اموال غیر منقول ورشکسته نیز باید به طریق مزایده فروخته شود منتهی آگهی فروش شامل مکان ، روز و ساعت مزایده باید یک ماه قبل از اقدام به فروش بعمل آید و برای بستانکارانی که حق وثیقه دارند ، نسخه ای از آگهی فرستاده شده و ارزیابی که به عمل آمده به آنها اعلام خواهد گردید.کسانی که در مزایده مال غیرمنقول شرکت می کنند باید صدی پنج بهای غیرمنقول ارزیابی شده را به صندوق اداره تصفیه تا روزی که برای مزایده مقرر شده بسپارند و هرگاه پرداخت بها در موعد مقرر انجام نگیرد یا آنکه پیشنهاد دهنده حاضر به اجرای تعهد خود نگردد خسارات وارده از مبلغ سپرده برداشت خواهد شد.

موضوعی که در فروش اموال غیرمنقول اغلب با اشکال مواجه می شود محدود بودن اختیارات اداره تصفیه برای دریافت بهای اموال به اقساط بیش از سه ماه است. زیرا در مواردی که بهای مال مورد مزایده زیاد شده باشد مانند کارخانه و غیره کمتر اشخاصی حاضر می شوند که تمام بهای مال را نقدا بپردازند و چون اداره تصفیه اجازه تقسیط بیش از سه ماه را ندارد موضوع در بن بست قرار می گیرد.

تقسیم دارایی ورشکسته بین بستانکاران

قبل از تقسیم وچوه حاصله ، هزینه ورشکستگی و هزینه تصفیه احتساب و برداشت می شود. برای تقسیم وجوه اقدامات زیر انجام می گیرد:

1-وقتی که پول حاصله از فروش در دسترس اداره قرار گرفت و صورت بستانکاران قطعی گردید اداره صورتی از حاصل دارایی و حساب نهایی را در مدت ده روز در دسترس بستانکاران قرار می دهد.همچنین خلاصه ایی از صورت مربوط به سهم هر یک را برای آنها ارسال خواهد نمود.

2-برابر ماده 47 قانون تصفیه ، پس از انقضای مدت ده روز مذکور در ماده 46 قانون تصفیه ، اداره تصفیه اقدام به پرداخت هر یک از سهام خواهد نمود. بستانکاری که کاملا به حق خود می رسد باید سند مربوطه را به اداره تسلیم کند .

3-تقسیم موقت سهام فقط پس از انقضای مدت مذکور در ماده 36 قانون تصفیه ممکن است به عمل آید به بستانکارانی که جزو صورت نیامده اند سند عدم کفایت دارایی داده خواهد شد.

4- صورت تقسیم نهایی که در ماده 46 قانون تصفیه به آن اشاره شده وقتی تنظیم می گردد که اداره تصفیه مطمئن شود که در ظرف مدت مقرر در ماده 36 قانون تصفیه اعتراضی به عمل نیامده است و در صورت اعتراض باید منتظر رسیدگی و قطعیت آن شد.

5-صورت تقسیم نهایی وقتی تنظیم می شود که کلیه دعاوی مربوط به دارایی و بدهی ورشکسته قطعی شده باشد.

6- حاصل فروش دارایی ورشکسته مطابق صورت طلبکاران تقسیم می گردد. به این ترتیب که ابتدا طلب طلبکاران دارای وثیقه ، سپس طلب طلبکاران با حق رجحان و در مرتبه بعد طلب سایر طلبکاران پرداخت می گردد.

7- به موجب ماده 49 قانون تصفیه ، هرگاه پس از خاتمه ورشکستگی اموال متعلق به متوقف کشف شود اداره آنها را به تصرف خود در آورده و حاصل فروش آن را بدون هیچ گونه تشریفاتی بین طلبکاران تقسیم می کند. نسبت به سهمیه هایی که به مناسبت مشکوک بودن طلب به ودیعه گذاشته شده و بدوا تصرف در آنها مجاز خواهد شد به همین ترتیب اقدام می گردد.