قرار رد دادخواست به عنوان ضمانت اجرای عدم رعایت برخی از شرایط تنظیم دادخواست در قانون آیین دادرسی مدنی پیش بینی شده است. که برحسب مرجع صادرکننده آن می تواند دارای آثار متفاوتی باشد. که حسب مورد، امکان ثبت مجدد دادخواست و یا منتفی شدن امکان رسیدگی به دعوا در مرجع تجدید نظر خواهی حقوقی یا فرجام خواهی را به دنبال خواهد داشت.
انواع قرار رد دادخواست
الف. قرار رد دادخواستی که توسط دفتر دادگاه صادر می شود.
ب.قرار رد دادخواستی که توسط قاضی دادگاه صادر می شود.
موارد صدور قرار رد دادخواست توسط مدیر دفتر دادگاه
به موجب ماده 54 قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی، عدم رعایت شرایط اعلامی مندرج در بندهای 1 تا 6 زیر و عدم رفع نقص آنها ظرف مهلت 10 روز از تاریخ ابلاغ، موجب صدور قرار رد دادخواست توسط مدیر دفتر دادگاه می شود. لازم به ذکر است، درخصوص مورد 7 به جهت عدم امکان ابلاغ رفع نقص، مدیر دفتر از تاریخ رسید دادخواست، ظرف مدت روز موظف به صدور قرار رد دادخواست می باشد.
- عدم ذکر نام و نام خانوادگی ، اقامتگاه و شغل خوانده
- عدم تعیین خواسته و بهای آن، مگر آنکه تعیین بها ممکن نبوده و یا خواسته، مالی نباشد.
- عدم ذکر تعهدات و جهاتی که به موجب آن خواهان خود را مستحق مطالبه می داند، به طوری که مقصود واضح و روشن باشد.
- عدم بیان آنچه که خواهان از دادگاه درخواست دارد.
- عدم ذکر ادله و وسایلی که خواهان برای اثبات ادعای خود دارد. از اسناد و نوشتجات و اطلاع مطلعین و غیره، ادله مثبته به ترتیب و واضح نوشته می شود و اگر دلیل ، گواهی گواهان باشد، خواهان باید اسامی و مشخصات و محل اقامت آنان را به طور صحیح معین کند.
- عدم پرداخت هزینه نشرآگهی
- عدم تعیین دقیق مشخصات خواهان و محل اقامت وی
موارد صدور قرار رد دادخواست توسط دادگاه | ماده قانونی رد دادخواست توسط دادگاه
الف.عدم پرداخت تأمین دعوای واهی ، جهت امکان جبران خسارت دادرسی و حق الوکاله توسط خواهان (ماده 109 قانون آييندادرسي مدني)
ب.اگر خواهان دارای تابعيت خارجه بوده و به درخواست خوانده تأمین ندهد .(مطابق ماده 147 قانون آييندادرسي مدني )
پ.اگر دادخواست تجدید نظرخواهی در مهلت قانونی مقرر ثبت نشود و یا ثبت شود، لیکن در مهلت مقررقانونی، رفع نقص نشود.( مطابق با ماده 350 قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی )
ت. عدم واخواهی حقوقی در مهلت مقرر قانونی و عدم ارائه عذرموجه موجب صدور قرار رد دادخواست واخواهی می باشد.( مطابق تبصره یک ذیل ماده 306 قانون آيين دادرسي دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی )
ث. ثبت دادخواست فرجام خواهی حقوقی خارج از مهلت داده شود و یا این که در مهلت رفع نقص نگردد، مورد از موارد صدور قرار رد دادخواست فرجامی توسط دادگاهی هست که دادخواست به آن جا داده شده است که ممکن است دادگاه بدوی یا تجدید نظر باشد. ( مطابق با مواد 383 و 384 قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی )
اعتراض به قرار رد دادخواست بدوی | آیا قرار رد دادخواست قطعی است؟
قراررد دادخواست صادره از سوی دفتر دادگاه، قابل اعتراض درهمان شعبه است و رای دادگاه قطعی است.
مهلت و نحوه اعتراض به قرار رد دادخواست صادره توسط مدیر دفتر | در صورت رد دادخواست چه باید کرد؟
به موجب ماده 54 قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی، قرار رد دادخواست صادره توسط مدیر دفتر، ظرف مدت 10 روز از تاریخ ابلاغ قابل اعتراض در همان شعبه است. رای دادگاه در این خصوص قطعی است.
مهلت اعتراض به قرار رد دادخواست تجدیدنظر
به موجب تبصره 2 ماده 339 قانون آئین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی، معترض می تواند ظرف مدت 20 روز از تاریخ ابلاغ، نسبت به ثبت اعتراض، نسبت به قرار رد دادخواست تجدیدنظرخواهی در مرجع اقدام نماید.
آثار قرار رد دادخواست
با صدور قرار رد دادخواست بدوی و قطعیت آن ، خواهان می تواند نسبت به ثبت مجدد دادخواست اقدام نماید. ولی چنانچه رد دادخواست، نسبت به دادخواست تجدیدنظرخواهی یا فرجام خواهی صورت پذیرد، منتج به عدم امکان رسیدگی به اعتراض در مرجع بالاتر و نتیجتا قطعیت رای صادره می شود.
نحوه اعتراض به قرار رد دادخواست
درحال حاضر با عنایت به سیستمی شدن اقدامات قضایی، خواهان می بایست با مراجعه به دفتر خدمات قضایی، نسبت به اعلام مراتب اعتراض به صورت سیستمی جهت ارجاع درخواست به شعبه صادرکننده اقدام نماید، شعبه با اخذ اعتراض حسب مورد شخصا یا نسبت به ارسال پرونده به مرجع بالاتر اقدام می نماید.اعتراض به قرار رد دادخواست مستلزم ثبت دادخواست نمی باشد.
تفاوت قرار رد دادخواست و قرار رد دعوا
قرار رد دعوا و رد دادخواست از جمله قرارهای هستند، که قبل از ورود در به ماهیت دعوا صادر می گردند. ولی تفاوت در نحوه صدور قرار رد دعوا و رد دادخواست وجود دارد، توضیح اینکه، قرار رد دادخواست توسط مدیر دفتر دادگاه و قاضی دادگاه صادر می شود. اما قرار رد دعوا اصولا با اعتراض و ایراد خوانده پرونده و یا با نظر قاضی دادگاه، به علت های مشخص در قانون صادر می شوند که مانع موقتی و یا دائمی برای صدور حکم و یا طرح دعوا در آینده را ایجاد می نماید.
تفاوت قرار رد دادخواست و ابطال دادخواست
قرار ابطال دادخواست را فقط قاضی دادگاه، میتواند صادر نماید و دلیل آن غیر از موارد اخطار رفع نقص است و مواردی را همچون عدم حضور خواهان درجلسه دادگاه درصورت نیاز دادگاه به اخذ توضیحات از وی یا ارائه نکردن اصل اسناد عادی توسط خواهان و اظهار انکار و تردید از سوی خوانده می تواند حادث شود.اما قرار رد دادخواست برحسب مورد، توسط مدیر دفتر و قاضی دادگاه می تواند صادر شود.
نظریه مشورتی شماره 7/98/2019 مورخ 1398/12/24 در خصوص نحوه اعتراض به قرار رد دادخواست
اعتراض به صدور قرار رد دادخواست تجدیدنظرخواهی مستلزم تقدیم دادخواست نیست و بنابراین در فرض استعلام اخطار رفع نقص نیز موضوعیت نداشته و دادگاه بدوي مکلف است پرونده را با وضع موجود جهت رسیدگی به اعتراض به قرار مزبور به دادگاه تجدیدنظر استان ارسال دارد.