نحوه تنظیم قرارداد

نحوه تنظیم قرارداد به دلیل توسعه روابط اقتصادی  اشخاص  و حفظ منافع طرفین قرارداد و احتراز از بروز اختلافات احتمالی و آثار و نتایجی که نوشتن و انعقاد قرارداد می تواند برای اشخاص حقیقی و حقوقی ایجاد نماید اهمیت بسزایی دارد. تنظیم قرارداد و هر نوع توافقی مستلزم دانش حقوقی است. هرچند تنظیم و نوشتن قرارداد جز امور تخصصی وکلا می باشد و برای تنظیم یک قرارداد کامل و همه جانبه که حقوق طرفین قرارداد را لحاظ کند نیازمند وکیل متخصص قرارداد هستیم. با این حال امروزه اشخاص در روابط مالی و اقتصادی خود نیازمند قراردادهای مختلفی هستند لذا داشتن حداقل دانش در زمینه قرارداد ضروری میباشد .برای انعقاد و تنظیم قرارداد باید توجه داشته باشیم که شرایط صحت قرارداد که شامل : ۱.قصد و رضای طرفین ۲.اهلیت طرفین قرارداد ۳. موضوع معامله معین و مشخص باشد .۴. مشروع و قانونی بودن جهت معامله  بررسی نموده تا وجود داشته باشد.مرحله بعدی دانستن این نکته است که هر قراردادی به چندین بند و بخش تقسیم می شود که شامل: ۱ عنوان قرارداد ۲. طرفین قرارداد ۳.موضوع قرارداد ۴.مدت و مبلغ قرارداد ۵. شروط ضمن عقد 6. ضمانت اجرا و نحوه حل اختلاف می باشد که باید با نهایت دقت و بصورت کامل در قرارداد درج شود. در این  مقاله سعی شده است نحوه تنظیم و نوشتن قرارداد به صورت مختصر و مفید و با زبانی ساده که برای عموم قابل استفاده باشد بیان شود.

ارکان قرارداد 

هر قراردادی با هر موضوعی باید مشتمل بر موارد ذیل باشد:

• عنوان قرارداد

منظور از عنوان قرارداد اسم و نامی است که طرفین قرارداد در آغاز قرارداد خود انتخاب میکنند مانند قرارداد خرید و فروش خودرو یا قرارداد رهن و اجاره و یا قرارداد کار.عنوان قرارداد از این جهت مهم است که نشان دهنده قصد طرفین در نوع قرارداد و آثار مربوط به قرارداد می باشد.

• طرفین قرارداد

اشخاصی که موضوع تعهد قرارداد قرار می گیرند طرفین یا اطراف قرارداد می نامیم و حداقل دو نفر و در بعضی از قراردادها بیشتر از دو نفر هستند . طرفین قرارداد می تواند از اشخاص حقیقی ( افراد جامعه ) و اشخاص حقوقی ( شرکتها) باشند .

• موضوع قرارداد

موضوع قرارداد یا مورد معامله که می تواند مال یا عملی ( انجام کاری )باشد که تعهد اصلی طرفین قرارداد است. موضوع معامله باید شرایط و اوصافی را داشته باشد که مختصرا به آن اشاره می کنیم :

الف.موجود بودن در زمان عقد قرارداد

ب. مالیت داشتن

پ. معلوم و معین بودن

ت. قابلیت تسلیم و تسلم

ث. مقدور بودن

ج. مشروع بودن

چ. منفعت عقلایی داشتن

• مدت قرارداد

در قرارداد باید تاریخ انعقاد قرارداد و تاریخ شروع قرارداد و اگر زمان محدودی برای انجام آن در نظر گرفته باشد یا حالت موقت داشته باشد تاریخ ابتد و انتهای قرارداد مشخص و درج شود مانند قرارداد اجاره که حتما باید مدت زمان اجاره شروع و پایان به صورت دقیق آورده شود.

• مبلغ قرارداد و نحوه پرداخت

موضوع دیگری که باید یک بند یا بخش قرارداد را به آن اختصاص داد مبلغ قرارداد و چگونگی پرداخت آن می باشد که در بعضی موارد ( در قراردادهای خرید و فروش ) از آن به عنوان ثمن یاد می شود. در قرارداد باید نحوه پرداخت پول اعم از اینکه به صورت نقد یا چک و یا واریز به حساب است و همچنین در چه بازده زمانی قرار است پرداخت شود با ذکر دقیق تاریخ مشخص شود.

• شروط ضمن عقد و توضیحات

شرط تعهدی فرعی است که در ضمن قرارداد ( تعهد اصلی) گنجانده می شود و به همین دلیل  وابستگی و رابطه ای بین شرط و قرارداد ایجاد می شود. قسمت شروط و توضیحات جایی است که طرفین قرارداد تمامی جزییات و توافقهای تکمیلی خود را که در دیگر بندها بیان نشده  است را به صورت ریز و دقیق بیان می کنند.

• ضمانت و خسارات قراردادی

در هر قراردادی این فرض و احتمال  برای طرفین قرارداد وجود دارد که یکی از طرفین قرارداد به تعهد یا تعهدات خود عمل نکند یا بطور کامل عمل نکند.برای جلوگیری ازین اقدام طرفین معامله و همچنین در صورت نقض قرارداد از سوی طرفین ، پیش بینی ضمانت و خسارت قرادادی امری ضروری می باشد. خسارت و ضمانت دو امرمتفات می باشد  خسارت قراردادی مانند اینکه در قرارداد خرید و فروش املاک  طرفین میتوانند شرط کنند که اگر فروشنده در موعد مقرر ملک را تسلیم ننماید یا در دفتر خانه برای انقال سند حاضر نشود روزی فلان مبلغ به عنوان وجه التزام پرداخت نماید. ضمانت در واقع به عنوان تامین منبع مالی خسارت است .

• حل اختلاف

هر چقدر هم که در انعقاد یک قرارداد دقت شده باشد و تمامی حقوق طرفین را با در نظر گرفتن قاعده انصاف مراعات شده باشد احتمال بروز اختلاف بین طرفین قرارداد وجود دارد. از طرفی رجوع به دادگاه برای فصل خصومت و حل اختلاف به جهت اطاله روند دادرسی در دادگاه ها و نیز عدم وجود قاضی متخصص در امور مربوط به قراردادهای تخصصی در مواردی ممکن است مطلوب طرفین نباشد.لذا این موجب می شود طرفین به جای مراجعه به دادگاه به دنبال راهکار جایگزین برای حل اختلافات قراردادی باشند. نهاد داوری میتواند راهکاری جایگزین جهت حل و فصل اختلافات طرفین قرارداد از طریق شخص داور بر مبنای قواعد و قوانین مورد توافق طرفین باشد.همین احتمال بروز اختلاف و مزایای رجوع به داوری موجب شده است در بعضی از قراردادها بندی و ماده ای جداگانه به بحث حل اختلاف از طریق داوری و شرط داوری و تعیین داور  اختصاص دهند.

• فسخ قرارداد

یکی از موارد بسیار شایع در تنظیم قرارداد ، درج بندی به عنوان فسخ قرارداد است .این نهاد با هدف بر هم زدن معامله یا قرارداد به دلایل مختلف قانونی و قراردادی ایجاد شده و مورد قبول سیستم های حقوقی دنیا می باشد . در مواردی وجود دلایل قانونی فسخ قرارداد ایجاب می کند یکی از طرفین ، قرارداد را فسخ نماید و گاهی نیز به یکی از طرفین حق داده می شود قرارداد را به علت موجه قراردادی یا بدون علت موجهی فسخ نماید. همه ی این موارد می تواند وجود ماده فسخ رادر قرارداد توجیه نماید.