درخواست اجرای مفاد اسناد لازم‌الاجرا از طریق دفاتر اسناد رسمی برای بسیاری از افراد که دانش حقوق نداشته و در این خصوص تجربه و آگاهی ندارند چالش بزرگی بوده و نیازمند راهنمایی و مشاوره حقوقی هستند. اسناد لازم الاجرا شامل اسناد رسمی و اسناد عادی که به موجب قانون لازم الاجرا شناخته شده اند مانند چک می شود . در این نوشتار سعی کردیم مطابق شیوه نامه ای که به موجب بند ب اصلاحی ماده ۲ آئین‌نامه اجرای مفاد اسناد رسمی لازم‌الاجرا و طرز رسیدگی به شکایت از عملیات اجرایی مصوب ۱۳۹۸/۱۲/۶، نحوه درخواست اجرای مفاد اسناد لازم الاجرا را توضیح دهیم .
نحوه درخواست اجرای مفاد اسناد لازم‌الاجرا از طریق دفاتر اسناد رسمی
به موجب ماده ۱ شیوه نامه درخواست اجرای مفاد اسناد لازم الاجرا ، پذیرش درخواست اجرای مفاد اسناد لازم الاجرا مانند چک ، قراردادهای رسمی لازم الاجرا و برگ وثیقه انبارهای عمومی و دیگر اسناد رسمی لازم الاجرا به شرح ذیل انجام می شود .
- در کلیه مواردی که صدور اجرائیه طبق قوانین و مقررات با اداره ثبت محل می‌باشد، یا موضوع درخواست اجرائیه قبوض اقساطی است، متقاضی صدور اجرائیه باید درخواست خود را به انضمام مدارک و مستندات مرتبط حسب مورد به یکی از دفاتر اسناد رسمی تعیین شده در این شیوه‌نامه ارائه نماید.
سردفتر پس از احراز هویت و صلاحیت درخواست‌کننده، مکلف است با رعایت شرایط قانونی پذیرش صدور اجرائیه، نسبت به ورود و تکمیل اطلاعات در سامانه ثبت الکترونیک اسناد اقدام کند. مدارک و مستندات مربوط را به سند الکترونیکی تبدیل و ظرف ۴۸ ساعت از طریق سامانه مذکور جهت صدور اجرائیه به اداره اجرای ثبت محل ارسال و اصل مدارک و مستندات را به متقاضی عودت نماید.
نکته : اصل قبوض، اقساطی چک برگ وثیقه انبارهای عمومی، اسناد، قراردادها و آراء مستند صدور اجرائیه پس از ممهور شدن به مهر «پذیرش اجرا شده» به بستانکار مسترد می‌گردد. - ادارات و شعب اجرای مکلفند تقاضانامه صدور اجرائیه و مدارک و مستندات ارسالی توسط دفاتر اسناد رسمی را بررسی و حداکثر ظرف ۲۴ ساعت نسبت به تشکیل پرونده الکترونیکی و صدور اجرائیه اقدام نمایند. در صورت مشاهده هر گونه نقص در مدارک و مستندات ارسالی یا احراز عدم صلاحیت متقاضی برای درخواست صدور اجرائیه، مراتب را از طریق سامانه به دفترخانه مربوط اعلام نمایند. در این صورت، دفترخانه باید ظرف ۲۴ ساعت حسب مورد نسبت به رفع نقص اقدام نموده و یا مراتب را از طریق پیامک به متقاضی اعلام نماید.
- ارائه هرگونه درخواست و پیگیری اقدامات اجرائی توسط طرفین پرونده صرفاً با استفاده از کد رهگیری پرونده از طریق پورتال سازمان یا دفترخانه مربوط امکان‌پذیر خواهد بود. در صورت پیگیری از طریق مراجعه به دفترخانه، سردفتر مکلف است ظرف ۲۴ ساعت تقاضای ذینفع را از طریق سامانه به اداره یا شعبه اجرای مربوط ارسال نماید.
- حق الزحمه ارائه خدمات سردفتر بابت پذیرش صدور اجرائیه اسناد لازم‌الاجراء و سایر خدمات تبعی، مطابق تعرفه خدمات برون‌سپاری سازمان ثبت اسناد و املاک کشور خواهد بود. ضمناً چنانچه نیاز به رفع نقصی باشد که ناشی از اشتباه سردفتر است نه متقاضی، سردفتر حق دریافت هیچ‌گونه هزینه مجدد را نخواهد داشت.
- سران دفاتر اسناد رسمی مکلفند ظرف مواعد فوق‌الذکر نسبت به پذیرش تقاضای صدور اجرائیه اقدام نمایند و در صورت امتناع از پذیرش به هر علت، مراتب را با ذکر دلیل موجه کتباً به متقاضی اعلام نمایند. در غیر اینصورت، تحت تعقیب انتظامی قرار خواهند گرفت.
- در کلیه اسناد رهنی که به علل مندرج در مواد ۱۱۲ و ۱۱۵ الی ۱۱۷ آئین‌نامه اجرای مفاد اسناد رسمی، امکان استیفای مطالبات بستانکار از محل مورد وثیقه مقدور نباشد ، عملیات اجرایی به موجب همان اجرائیه سند رهنی، مطابق مقررات اجرای اسناد ذمه‌ای قابل تعقیب و از شمول مقررات این شیوه‌نامه خارج می‌باشد.
- طرفین پرونده‌های جاری اجرا جهت ارائه هرگونه درخواست‌های بعدی مکلفند با اعلام ده مکانیزه پرونده اجرا به یکی از دفاتر اسناد رسمی مراجعه فرمایند.
شرایط تکمیل تقاضانامه درخواست صدور اجرائیه
- در فرم تقاضانامه، متقاضی باید مشخصات هویتی خود شامل: نام و نام خانوادگی، نام پدر، شماره شناسنامه و محل صدور، تاریخ تولد، کد ملی و نیز مشخصات هویتی متعهدین سند برابر سند مورد تقاضای اجرائیه و محل اقامت خود و محل اقامت متعهدین مندرج در اسناد مربوط به موضوع مورد تقاضا (موضوع لازم‌الاجرا) و مشخصات مستند صدور اجرائیه از قبیل شماره چک، بانک صادر کننده یا شماره سند مورد تقاضا، شماره دفترخانه و در صورت فوت متعهد، نام و مشخصات ورثه (صرف معرفی ورثه کفایت می‌کند و نیازی به ارائه گواهی حصر وراثت نمی‌باشد) را قید نماید.
- چنانچه بستانکار بانک یا مراجعی هستند که حق دریافت خسارت تاخیر تادیه را دارند، علاوه بر قید اصل طلب و سود، میزان خسارت تأخیر تأدیه را نیز تا روز درخواست و از تاریخ درخواست به بعد، طبق مقررات تصریح نمایند.
- میزان حق بیمه و حق‌الوکاله (در صورت تعلق) در تقاضانامه قید شود.
مدارک و مستندات قانونی لازم جهت درخواست انواع مختلف اجرای مفاد اسناد لازم الاجرا از طریق دفاتر اسناد رسمی
الف . مدارک لازم جهت پذیرش تقاضای صدور اجرائیه چک
- مدارک احراز هویت و سمت متقاضی
- اصل چک
- اصل گواهینامه عدم پرداخت صادره از بانک محال علیه.
- تقاضانامه تکمیل شده اجرائیه.
نکات مهم درخواست صدور اجراییه چک از طریق دفاتر اسناد رسمی
الف – درخواست صدور اجرائیه چک صرفاً علیه صادرکننده چک و در صورت فوت، علیه وراث وی قابل پذیرش است. در مورد چک‌های صادره از اشخاص حقوقی، متقاضی می‌تواند هم علیه صادرکننده و هم صاحب حساب، متضامناً درخواست اجرا نماید.
ب – در صورت تعدد چک‌های مورد تقاضا علیه بدهکار، واحد سردفتر مکلف است در قالب یک تقاضانامه نسبت به پذیرش تقاضای صدور اجرائیه مبادرت نماید.
ج – در صورت تعدد صاحبان حساب، درخواست اجرای چک فقط نسبت به شخص یا اشخاصی که برابر گواهینامه عدم پرداخت چک را امضاء نموده‌اند، نسبت به مبلغ چک قابل پذیرش می‌باشد.
د – دارنده چک که حق تقاضای پذیرش درخواست صدور اجرائیه را دارد، اعم از کسی که چک در وجه آن صادر شده باشد یا به نام او ظهرنویسی شده یا حامل چک در مورد چک‌های در وجه حامل.
شرایط شکلی چک مورد تقاضای اجرا
چک مورد تقاضای اجرا باید موارد ذیل را دارا باشد :
- چک صادره از شعب بانک‌های ایرانی یا شعب آن در خارج از کشور باشد (چک‌های صادره از مؤسسات اعتباری مالی مجاز غیربانکی قابل پذیرش نیست).
- وعده‌دار نباشد.
- از حیث مبلغ و تاریخ و سایر مندرجات آن مخدوش نباشد.
- امضاء ذیل چک با نمونه امضاء موجود در بانک مطابقت نماید.
- چک‌های صادره از اشخاص حقوقی دارای امضاء و مهر شخص حقوقی باشند.
- درج عباراتی از قبیل “بابت تضمین انجام کار” یا “امانت” و … در متن چک مانع از پذیرش نمی‌باشد.
مرجع پذیرش درخواست صدور اجرائیه درخواست اجرای چک از دفاتر اسناد رسمی
مرجع پذیرش درخواست صدور اجرائیه درخواست اجرای چک از دفاتر اسناد رسمی واقع در محل اقامت متقاضی (متعهدله) یا محل وقوع بانک محال علیه صورت می‌گیرد. در مورد چک‌های صادره از شعب بانک‌های ایرانی در خارج از کشور، از دفاتر اسناد رسمی واقع در شهر تهران به عمل می‌آید.
ب. تقاضای صدور اجرائیه وصول هزینه‌های مشترک آپارتمان‌ها
مدارک لازم جهت پذیرش تقاضای صدور اجرائیه وصول هزینه‌های مشترک آپارتمان‌ها
- مدارک احراز هویت و سمت متقاضی
- اظهارنامه ابلاغ شده به مالک آپارتمان یا استفاده‌کننده
- مالک یا استفاده‌کننده. صورتحساب ریز بدهی سهم.
- تقاضا باید از طرف مدیر یا هیأت مدیره باشد. مدارک مثبت سمت مدیر یا وکیل آنان باشد.
- تقاضانامه تکمیل شده اجرائیه.
مرجع پذیرش درخواست صدور اجرائیه وصول هزینه‌های مشترک آپارتمان‌ها
مرجع پذیرش درخواست صدور اجرائیه وصول هزینه‌های مشترک آپارتمان‌ها از دفترخانه واقع در شهر محل وقوع ملک صورت می‌گیرد. مستند قانونی صدور اجرائیه ماده ۱۰ مکرر اصلاحی قانون تملک آپارتمان‌ها مصوب ۵۱/۱۱/۲ و اصلاحی ۵۹/۳/۱۷ و ماده ۱۰۸ آئین‌نامه اجرا می باشد .
ج. تقاضای صدور اجرائیه وصول هزینه‌های مشترک شرکت شهرک‌های صنعتی
مدارک لازم تقاضای صدور اجرائیه وصول هزینه‌های مشترک شرکت شهرک‌های صنعتی
- مدارک احراز هویت و سمت متقاضی
- اظهارنامه ابلاغ شده به مالک ملک یا استفاده‌کننده به‌طوری‌که ده روز از زمان ابلاغ آن سپری شده باشد.
- مدارک مثبت سمت مدیر عامل
- صورتحساب ریز بدهی سهم مالک یا استفاده کننده
- تقاضانامه تکمیل شده اجرائیه
مرجع درخواست صدور اجرائیه وصول هزینه‌های مشترک شرکت شهرک‌های صنعتی
مرجع درخواست صدور اجرائیه پذیرش درخواست صدور اجرائیه از دفترخانه واقع در شهر محل وقوع ملک صورت می‌گیرد.
مستند قانونی صدور اجرائیه ماده ۹ قانون نحوه واگذاری مالکیت اداره امور شهرک‌های صنعتی و تبصره ۲ آن.
د . تقاضای صدور اجرائیه قراردادهای عادی بانکی و مؤسسات مالی و اعتباری مجاز غیر بانکی و صندوق تعاون
مدارک لازم تقاضای صدور اجرائیه قراردادهای عادی بانکی و موسسات مالی و اعتباری مجاز غیر بانکی و صندوق تعاون
- مدارک احراز هویت و سمت متقاضی.
- اصل قرارداد بانکی یا قرارداد مربوط به مؤسسات مالی و اعتباری مجاز غیر بانکی یا صندوق تعاون.
- تقاضا نامه تکمیل شده اجرائیه
شرایط پذیرش تقاضا صدور اجرائیه قراردادهای عادی بانکی و موسسات مالی و اعتباری مجاز غیر بانکی و صندوق تعاون
- الف- پذیرش تقاضا به طرفیت اشخاصی که در قرارداد نام آنها ذکر شده و ذیل کلیه اوراق قرارداد را امضاء نموده باشند، صورت می‌گیرد.
- ب- پذیرش تقاضا نسبت به مبالغی که منجزاً در قرارداد قید شده، اعم از اصل طلب، سود و خسارت تأخیر تأدیه انجام می‌گیرد. ج- چنانچه تقاضای پذیرش اجرائیه مربوط به قرارداد داخلی بانک‌ها با موضوع معاملات اموال غیرمنقول و یا خودرو باشد (مانند قراردادهای اجاره به شرط تملیک املاک با خودرو)، به دلیل اینکه تنظیم این نوع معاملات الزاماً باید در دفاتر اسناد رسمی صورت گیرد، قابلیت پذیرش ندارد.
- ج –مرجع پذیرش درخواست صدور اجرائیه قراردادهای عادی بانکی و موسسات مالی و اعتباری مجاز غیر بانکی و صندوق تعاون
- د- مرجع پذیرش درخواست صدور اجرائیه از دفترخانه واقع در محل اقامت متعهد له صورت می‌گیرد.
- ه – پذیرش تقاضای صدور اجرائیه مربوط به آراء هیأت داوری بورس اوراق بهادار
مدارک لازم جهت پذیرش تقاضای صدور اجرائیه مربوط به آراء هیأت داوری بورس اوراق بهادار
- مدارک احراز هویت و سمت متقاضی.
- اصل رأی هیأت داوری بورس
- تقاضا نامه تکمیل شده اجرائیه
نکته مهم قرارهای صادره از هیات داوری بورس قابلیت صدور اجرائیه ندارند . مرجع پذیرش درخواست صدور اجرائیه پذیرش درخواست صدور اجرائیه از دفترخانه واقع در محل اقامت متعهد له صورت می‌گیرد.
مستند قانونی صدور اجرائیه تبصره ۵ ماده ۳۷ قانون بازار اوراق بهادار مصوب ۸۴/۹/۱ و ماده ۱۹۴ آئین‌نامه اجرا می باشد .
