قرارداد فروش اقساطی

در تعریف قرارداد فروش اقساطی باید گفت، عبارتست از واگذاری عین به بهای معلوم به غیر به ترتیبی که تماما یا قسمتی از بهای معلوم به اقساط مساوی یا نامساوی در سررسید های معین دریافت گردد.طبق مواد 47 تا 56 آئین نامه اجرایی فصل سوم عملیات بانکی بدون ربا اعطای تسهیلات فروش اقساطی در 3 بخش انجام می پذیرد.

قرارداد فروش اقساطی جهت تامین سرمایه در گردش واحدهای تولیدی

بانک ها می توانند جهت ایجاد تسهیلات لازم جهت تامین سرمایه در گردش واحدهای تولیدی، مواد و لوازم یدکی و ابزار کار مصرفی و سایر نیازهای اولیه مورد احتیاج این واحدها را ، با درخواست کتبی متقاضی مبنی بر خرید و مصرف عوامل مذکور، خریداری و به صورت اقساطی به متقاضی به فروش برسانند.

در بر آورد میزان نیاز واحدهای تولیدی، حجم مواد اولیه متناسب با تولید برای نیاز یک دوره تولید باید در نظر گرفته شود. قیمت فروش اقساطی کالاها با توجه به قیمت تمام شده و سود بانک تعیین خواهد شد. مدت وصول قیمت فروش کالاهای مربوط به واحدهای تولیدی نباید از حداکثر یک سال تجاوز نماید. البته این مدت در موارد استثنایی حداکثر تا یک سال دیگر با موافقت بانک مرکزی قابل افزایش خواهد بود.خرید اموال موضوع فروش اقساطی توسط بانک می باید از منابع معتبر و در مقابل اخذ فاکتور از افرادی که عرفا در خصوص فروش کالای مورد معامله شناخته شده اند باشد.

قرارداد فروش اقساطی وسایل تولید ماشین آلات و تاسیسات

این نوع از فروش اقساطی، جهت گسترش امور صنعت و معدن، کشاورزی و خدمات می باشد. بانک می تواند اموال منقول را بنا به درخواست متقاضی و تعهد او مبنی بر خرید لوازم مذکور با اخذ وثیقه معتبر به صورت اقساطی به مشتری بفروشد.مدت وصول قیمت فروش اقساطی وسایل تولید، ماشین آلات و تاسیسات نباید از طول عمر مفید این قبیل اقلام بیشتر باشد. مبداء محاسبه طول عمر مفید تاریخ شروع بهره برداری به تشخیص بانک خواهد بود.هنگام انجام معامله فروش اقساطی دریافت قسمتی از بهای مورد معامله به عنوان پیش پرداخت نقدی حداقل 10 درصد برای بخش کشاورزی، 15 درصد برای بخش صنعت و معدن و 20 درصد برای بخش خدمات الزامی است.

قرارداد فروش اقساطی مسکن

بانک می تواند به منظور ایجاد تسهیلات لازم جهت گسترش امر مسکن، واحدهای مسکونی ارزان قیمت که مستقیما یا از طریق اعطای هر یک از انواع تسهیلات بانکی توسط آنها احداث شده باشد را بنا به درخواست کتبی و تعهد متقاضیان مبنی بر خرید این گونه واحدها به صورت اقساطی به آنها بفروشد.

همچنین به استناد نامه شماره 85603/92 مورخ 27/3/92 بانک مرکزی اعطاء تنها یک فقره تسهیلات مسکن به اشخاص امکان پذیر می باشد. طبق ماده 9 دستور العمل اجرایی فروش اقساطی، بانک ها جهت اطمینان از برگشت اقساط و حسن اجرای تعهدات خریدار نسبت به پراخت ثمن، باید شش دانگ واحد مسکونی موضوع معامله را به رهن بگیرد.از آنجا که مورد معامله وثیقه گرفتن مال غیر منقول می باشد، قرارداد بیع و رهن مزبور نیز باید در دفتر اسناد رسمی به ثبت برسد. همچنین واحد مسکونی مورد وثیقه باید همه ساله به میزان مانده بدهی تسهیلات گیرنده و به نفع بانک بیمه شود.

ویژگی های قرارداد فروش اقساطی

• فروش اقساطی جزء عقود لازم و تابع احکام و مقررات مربوط به عقود لازم می باشد.
• در معاملات فروش اقساطی تمدید سررسید قرارداد مجاز نبوده و اقساط مقرر می بایست طبق قرارداد وصول شود.
• در معاملات فروش اقساطی، عامل مهم تعهد متقاضی و خرید و مصرف اموال مورد تقاضا می باشد و بانک ها مطلقا از خرید اموال بدون وجود متقاضی و تعهد او به قصد فروش یا نگهداری آن منع شده اند.
• فروش اقساطی ابزاری کوتاه مدت جهت تامین سرمایه در گردش و ابزاری میان مدت و بلند مدت برای رفع نیازهای سرمایه ای واحدهای تولیدی و خدماتی و همچنین متقاضیان در امر مسکن می باشد.
• مورد استفاده فروش اقساطی در امور تولیدی و صنعتی، معدنی، خدماتی و کشاورزی بوده و استفاده از آن در امور بازرگانی مجاز نمی باشد.
• اعطاء تسهیلات فروش اقساطی حسب ماده 8 قانون عملیات بانکی بدون ربا به کالای لوکس و تجملی ممنوع است.

موارد ابطال قرارداد فروش اقساطی

در قرارداد فروش اقساطی، بانک باید کالای مورد نیاز مشتری را نقدی بخرد و سپس به صورت نسیه اقساطی به مشتری بفروشد. در تسهیلات با مبالغ کم، بانک مشتری را وکیل در خرید نقدی کالا می نماید. گاه مشتری به جای اینکه واقعا کالایی را بخرد، با پرداخت وجهی فاکتور صوری از مراکز فروش تهیه می کند و آن را به بانک ارائه می دهد و بانک هم موضوع آن فاکتور را که وجود خارجی ندارد به مشتری می فروشد، یعنی در ظاهر معامله بیع صورت گرفته است ولی در واقع قصد طرفین بر خلاف مفاد قرارداد است. این گونه معاملات به دلیل فقدان قصد انشاء که شرط صحت معاملات است، حکم به بطلان می شود.