اعتراض به حقوق ارتفاقی در فرضی است ، که معترض برای خود حقی ارتفاقی از قبیل حق العبور يـا حـق المجری آب در ملک مورد درخواست ثبت قائل است. ولی متقاضی ضمن درخواست ثبت خود به آن اشاره ای نکرده است. یا این که متقاضی ثبت در درخواست خود برای خویش ، حقی در ملک دیگری قائل شده است، که صاحب آن ملک این ادعا را قبول ندارد و به آن معترض است، اعتراضی که در این راستا به عمل می آید، اعتراض به حقوق ارتفاقی محسوب می شود.
چه کسانی حق اعتراض به حقوق ارتفاقی را دارند؟
- کسی که مدعی حق ارتفاقی در ملک مورد تقاضای ثبت می باشد.
- کسی که بر حق ارتفاقی که متقاضی ثبت در ملک او برای خود قائل است معترض بوده و منکر وجود آن حق برای متقاضی ثبت باشد.
- متقاضی ثبت که در موقع تنظیم صورت مجلس تحدید حدود خود یا نماینده اش حضور نداشته و ملک بر طبق اظهارات مجاورین تحدید شده باشد.
- اداره اوقاف و متولی ناظر موقوفات و موقوف عليهم متصدی امور حبس و محبوس لهم ، وصی ، ناظر و کسانی که بعد از خروج ملک از حالت ثلث در آن ملک ذی حق می شوند.
مهلت اعتراض به حقوق ارتفاقی
به موجب ماده ۲۰ قانون ثبت اسناد و املاک : (( مجاوری که نسبت به حدود یا حقوق ارتفاقی حقی برای خود قائل است، می تواند تا ۳۰ روز از تاریخ تنظیم صورت مجلس تحديد حدود ، بوسیله اداره ثبت به مرجع صلاحیتدار دادخواست دهد. مقررات مواد 16 ، ۱۷، 18 و 19 ( به استثنای مدت اعتراض که ۳۰ روز است ) در این مورد نیز رعایت خواهد شد. تقاضا کننده ثبتی که خود یا نماینده اش در موقع تحديد حدود حاضر نبوده و ملک مورد تقاضای او با حدود اظهار شده از طرف مجاورین مطابق ماده ۱۵ تحدید شده می تواند مطابق مقررات این ماده عرضحال اعتراض دهد. ))
شرایط طرح اعتراض به حقوق ارتفاقی در اداره ثبت و دادگاه
- تنظیم صورتمجلس تحدید حدود
- طرح دعوای اثبات حق ارتفاق و اعتراض به حقوق ارتفاقی ظرف مدت 30 روز از تاریخ تنظیم صورتمجلس تحدید حدود ملک در دادگاه محل وقوع ملک
آیا دعوای اعتراض به حقوق ارتفاقی از طرف غیرمجاور هم پذیرفته می شود؟
در اعتراض بر حقوق ارتفاقی مجاورت شرط نیست، یعنی اعتراض از غیر مجاور هم پذیرفته می شود. این امر از تبصره ماده ۲۰ قانون ثبت استنباط می شود.
این تبصره مقرر داشته است : (( در صورتی که اعتراض از طرف غیر مجاور به عمل آید، در حدود اعتراض او از طرف اداره ثبت بی اثر اعلام می شود.))
یعنی نسبت به اعتراض بر حقوق ارتفاقی که از ناحیه غیر مجاور به عمل آمده باشد، ممنوعیتی تجویز نشده است. فلذا دلیل و موجبی برای رد اعتراض بر حقوق ارتفاقی فقط بـه علت عدم مجاورت با ملک مورد اعتراض وجود ندارد.
در چه مواردی اداره ثبت راسا دارای صلاحیت رسیدگی نسبت به درخواست اعتراض به حقوق ارتفاقی ملک می باشد؟
- در صورتی که اعتراض به حقوق ارتفاقی خارج از موعد قانونی به عمل آمده باشد.
در این خصوص اداره ثبت با دعوت از رئیس دادگاه در غیر ساعات اداری در محل اداره ثبت تشکیل جلسه داده و رئیس ثبت در ذیل اعتراض نامه ، نظر خود را مبنی بر خارج از موعد بودن اعتراض به حقوق ارتفاقی قید و تقدیم رئیس دادگاه نموده و وی نیز با احراز صحت و سقم موضوع، تصمیم مقتضی دال بر صدور قرار رد اعتراض یا قبول آن و ارسال پرونده به دادگاه عمومی حقوقی محل وقوع ملک جهت رسیدگی به اعتراض اتخاذ خواهد کرد.
- در صورتی که اعتراض به حقوق ارتفاقی ، اراضی مشمول اصلاحات ارضی باشد.
اعتراض به حقوق ارتفاقی در اراضی مشمول قانون اصلاحات ارضی در صلاحیت هیأت تشخیص مستقر در اداره ثبت است. و تصمیم هیأت تشخیص قطعی است. اگر چنین پرونده هایی در دادگاه مطرح شود، دادگاه رسیدگی کننده باید با صدور قرار عدم صلاحیت پرونده را در اجرای ماده ۲۸ قانون آئین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی به دیوان عالی کشور ارسال خواهد شد، تا پس از تعیین تکلیف و تأیید تصمیم دادگاه پرونده جهت رسیدگی به هیأت تشخیص ارسال شود.
این نوع اختلاف بین زارع و مالک صورت می گیرد، به این صورت که مالک ادعا می کند، مستثنیات او بیشتر از ملکی است که به وی داده شده ولی زارع منکر آن است.
- در صورتی که اعتراض بر حقوق ارتفاقی از ناحیه غیر مجاور باشد.
- در صورتی که معترض به موجب سند رسمی از اعتراض خود، بدون قید و شرط صرفنظر نموده باشد.
نحوه رسیدگی دادگاه به دعوای اعتراض به حقوق ارتفاقی
در این رابطه نیز همانند اعتراض به ثبت اصل املاک و اعتراض بـر تحدید حـدود ملک، عمل خواهد شد. با این توضیح که در این دعوا، معترض (خواهان) ابتدائا باید استحقاق خود را مبنی بر دارا بودن حق ارتفاق در ملک مورد تقاضای ثبت به اثبات برساند و با عنایت به این که به صراحت ماده ۲۴ قانون مدنی کیفیت استحقاق تابع قرارداد و عقدی است که مطابق آن حق ارتفاق داده شده است.
بنابراین وجود قرار داد مکتوب یا شفاهی جهت طرح دعوای اثبات حق ارتفاق برای خواهان ضروری است، زیرا به موجب ماده 98 قانون مدنی، صرف اذن استفاده از ملک خود به طرق مختلفی از جمله عبور و مرور از آن و یا بردن آب از ناحیه دیگری، به باعث ایجاد حق ارتفاق نمی شود و مالک هر وقت بخواهد می تواند از آن اذن عدول نماید.
بنابراین از جمع این دو ماده استنباط می شود، که اثبات حق ارتفاق مستلزم داشتن قرارداد کتبی در این خصوص می باشد.
رای وحدت رویه شماره 74/35 – 17/04/ 1374 در خصوص عدم تعلق حقوق ارتفاقی به اراضی واقع در حریم خطوط برق، مجاری آب و لوله های گاز و نفت
(( به موجب بند 9 ماده 50 قانون برنامه و بودجه سال 1351 ، اراضی واقع در خارج از محدوده شهرها که در مسیر راه های اصلی یا فرعی و با خطوط مراسلاتی و برق و مجاری آب و لوله گاز و نفت قرار می گیرد ، با رعایت حریم مورد لزوم که از طرف هیات وزیران تعیین خواهد شد از طرف دولت مورد استفاده قرار می گیرد و از بابت این حق ارتفاق وجهی پرداخت نخواهد شد . مستنبط از حکم مقرر در بند مذکور این است که مقنن این گونه تصرف را به منزله حق ارتفاقی تلقی کرده که در قبال آن به صاحبان زمین وجهی پرداخت نمی شود. ))
مرجع صالح به رسیدگی به درخواست اعتراض به حقوق ارتفاقی
معترض پس از ثبت مراتب اعتراض در اداره ثبت مربوطه ، می بایست نسبت به طرح دعوا در دادگاه عمومی حقوقی محل وقوع ملک اقدام نماید.
2 دیدگاه. ارسال دیدگاه جدید
سلام من یه زمین کشاورزی دارم یه راه ورودداشتیم حالا راه ورودشو بستن. ونمیزارن بریم داخل باغمون. همسایه باغاراه روبستن. وبهم‌راه نمیدن میشه یه راهنماییم بکنید
چنانچه شما از مکان ورود مورد سوال (( حق العبور) ) داشتید می‌توانید علیه همسایه شکایت کنید. اما اگر آن مکان متعلق به همسایه است و شما فقط از طرف ایشان (( اذن ورود)) داشته‌اید که کاری نمی‌شود کرد.