اعتراض به اجراییه مالیاتی

اعتراض به اجراییه مالیاتی بنا به جهات مختلفی از قبیل عدم قطعیت مالیات تشخیصی ، عدم رعایت شرایط صدور برگ اجراییه مالیاتی ، عدم انجام صحیح ابلاغ اجراییه مالیاتی ، نقض شدن برگ تشخیص مالیاتی و یا رای هیات حل اختلاف مالیاتی در مراجع دادرسی مالیاتی امکان پذیر است. 

بر همین اساس در صورتی که اختلافات مالیاتی فی مابین مودیان و ادارات امور مالیاتی پس از قطعیت مالیات و در مرحله اجرائیات بروز نماید ، به منظور حفظ حقوق مودیان امکان طرح اعتراض در هیات ماده 216 قانون مالیات های مستقیم وجود دارد. 

شرایط اعتراض به اجراییه مالیاتی ( جهات اعتراض به اجراییه مالیاتی ) 

1. وصول مالیات قبل از قطعیت مالیات تشخیصی باشد.
2. عدم رعایت شرایط صدور برگ اجراییه مالیاتی
3. عدم انجام صحیح امر ابلاغ برگ اجراییه مالیاتی
4. نقض شدن برگ تشخیص مالیاتی و رای هیات حل اختلاف مالیاتی توسط  شورای عالی مالیاتی ، هیات ماده 251 مکرر و  دیوان عدالت اداری
5. اخذ دستور موقت توقف عملیات اجرایی وصول مالیات از دیوان عدالت اداری

نکته کاربردی :

توضیح اینکه شرایط صدور اجراییه مالیاتی عبارتند از: 1. قطعی شدن بدهی مالیاتی مودی 2.عدم پرداخت بدهی ظرف ۱۰ روز ابلاغ بدهی قطعی 3. قید نوع و مبلغ  مالیات ، مدارک تشخیص قطعی بدهی ، سال مالیاتی ، مبلغ پرداخت شده قبلی و جریمه متعلقه که با فرض عدم رعایت ، اعتراض به اجراییه مالیاتی امکان پذیر می گردد. 

نحوه اعتراض به اجراییه مالیاتی ( ضمانت اجرای پذیرش اعتراض به اجراییه مالیاتی در هیات ماده 216 چیست ؟ ) 

اجراییه مالیاتی زمانی  باید صادر می شود که مالیات اعلامی با طی مراحل اعتراض و رسیدگی در سازمان امور مالیاتی و هیات های حل اختلاف به قطعیت رسیده باشد. و متعاقب آن برگ اجراییه مالیاتی وفق مقررات تنظیم و ابلاغ به مودی گردد. حال اگر مودی مدعی عدم رعایت هر یک از این جهات باشد، می بایست نسبت به طرح درخواست جهت ارجاع پرونده به هیات ماده 216 قانون مالیات های مستقیم اقدام نماید.

نحوه رسیدگی هیات ماده ۲۱۶ قانون مالیات های مستقیم به این شکل است، که اگر هیات ، شکایت مودی مالیاتی را وارد بداند ، ضمن صدور رای به بطلان اجرائیه ‌مالیاتی با ورود در ماهیت پرونده اقدام به صدور رای می نماید ، یعنی این هیات با ورود در ماهیت جایگزین هیات بدوی و یا تجدیدنظر مالیاتی می شود. که در فرض جایگزین شدن آن به جای هیات بدوی ، طبعا با انقضای مدت 20 روز رای صادره قطعی است ، مگر اینکه معترض در فرجه اعلامی نسبت به تجدیدنظرخواهی در هیات تجدیدنظر 216 اقدام نماید. 

نکته مهم اینکه به کررات مشاهده می شود، که مودیان مالیاتی نسبت به برگ تشخیص قطعی و یا آرای هیات های حل اختلاف مالیاتی درخواست تجدید رسیدگی در هیات ماده 216 قانون مالیات های مستقیم را می نمایند ، درحالی که از رسیدگی به این موارد خارج از حدود صلاحیت این هیات است. و نتیجتا منتج به رد اعتراض مودی در هیات خواهد شد. 

مرجع صالح به رسیدگی به ابطال اجراییه مالیاتی 

به موجب ماده 216 قانون مالیات های مستقیم ، رسیدگی به اختلافات مالیاتی پس از قطعیت مالیات و در مرحله اقدامات اجرایی ( اجرائیات ) در صلاحیت هیات موضوع ماده 216 قانون مالیات های مستقیم می باشد.

نحوه اعتراض به رای هیات ماده 216 قانون مالیات های مستقیم

اعتراض به رای هیات ماده 216 قانون مالیات های مستقیم به دو روش صورت می پذیرد. 

• شورای عالی مالیاتی 

شعب شورای عالی مالیاتی به عنوان بالاترین مرجع درون سازمانی ، صلاحیت رسیدگی به شکایات مالیاتی به صورت شکلی و نه ماهوی ‌از آرای قطعی هیات ماده 216 را  از حیث نقض قوانین و مقررات یا ادعای نقص در روند رسیدگی را دارد.

با این توضیح که ، بموجب ماده 257 قانون مالیات مستقیم ، در مواردی که رای هیات ماده 216 توسط شعب شورای عالی مالیاتی نقض می شود، پرونده جهت رسیدگی مجدد به هیات هم عرض ارجاع می شود ، مرجع مزبور به موضوع اختلاف مالیاتی  با رعایت نظر شورای عالی مالیاتی رسیدگی و رای مقتضی صادر می نماید و رایی که بدین ترتیب صادر می شود، قطعی و لازم الاجرا می باشد.

• دیوان عدالت اداری 

بموجب بند 2 ماده ۱۰ قانون دیوان عدالت اداری ، آخرین راه کار اعتراض مودی مالیاتی جهت نقض رای قطعی صادره از سوی هیات ماده 216 ، طرح اعتراض در دیوان عدالت اداری به عنوان بالاترین مرجع نظارت قضایی است.

وفق تبصره ۲ ماده ۱۶ قانون دیوان عدالت اداری ، مدت اعتراض به رای هیات ماده 216 برای اشخاص مقیم کشور سه ماه و برای اشخاص مقیم در خارج از کشور شش ماه از تاریخ ابلاغ رای هیات است.

نکته مهم اینکه ، براساس تبصره 2 الحاقی 1402/02/10 ماده 10 قانون دیوان عدالت اداری ، از تاریخ ابلاغ این مقرره ، نحوه رسیدگی به رای هیات ماده 216 قانون مالیات های مستقیم به صورت تک مرحله ای می باشد.و دادخواست مستقیما به یکی از شعبات تجدیدنظر دیوان عدالت اداری ارجاع خواهد شد و رسیدگی به آرای هیات ها و کمیسیون های اداری در دیوان عدالت اداری به صورت شکلی است و صرفا از حیث نقض قوانین و مقررات یا مخالفت با آنها دیوان ورود و اقدام به صدور رای قطعی می نماید.

شعبه تجدیدنظر دیوان عدالت اداری ، ابتدائا با احراز تکمیل بودن دادخواست ، ی ک نسخه از آن را به همراه ضمائم برای سازمان امور مالیاتی و اداره کل مربوطه ارسال می نماید. و خوانده موظف است ، ظرف مدت 30 روز از تاریخ ابلاغ نسبت به ارائه پاسخ اقدام نماید. نهایتا با وصول پاسخ و در وقت نظارت ، شعبه نسبت به صدور رای اقدام می نماید.

حال اگر شعبه تجدیدنظر دیوان عدالت اداری نسبت به رد شکایت و تایید رای هیات ماده 216 اقدام نماید ، امکان اعاده دادرسی به موجب ماده 79 قانون دیوان عدالت اداری برای مودی وجود دارد.

اما با فرض پذیرش اعتراض ، پرونده مجددا به هیات هم عرض ماده 216 ارجاع می شود و هیات هم عرض موظف است ، با رعایت جهت یا جهات اعلامی دیوان نسبت به صدور رای اقدام نماید. که این رای می تواند در تایید رای سابق یا نقض آن به صورت کلی یا جزئی باشد. 

حال اگر مودی نسبت به رای هیات هم عرض معترض باشد ، می تواند مجددا نسبت به ثبت شکایت دردیوان عدالت اداری اقدام نماید و شعبه دیوان این بار با ورود در ماهیت موضوع  نسبت به صدور حکم قطعی اقدام می نماید. که حکم صادره می تواند در تایید رای هیات ماده 216 یا نقض آن کلا یا جزئا باشد. حکم صادره قابل اعاده دادرسی در دیوان عدالت اداری ، وفق مواد 79 و 98 دیوان عدالت اداری می باشد.

 نحوه توقف عملیات وصول اجراییه مالیاتی ( عملیات اجرایی وصول مالیات در چه صورتی متوقف می شود ؟ ) 

1. قبول درخواست توقف عملیات اجرایی و یا رفع اثر از اقدامات اجرایی صورت گرفته از هیات ماده 216 قانون مالیات های مستقیم و یا دیوان عدالت اداری
2. مودی مالیاتی نسبت به پرداخت مالیات یا ترتیب پرداخت آن وفق مقررات آئین نامه اجرایی ماده 218 قانون مالیات های مستقیم اقدام نماید.
3. مودی مالیاتی معادل میزان بدهی ، وجه نقد یا ضمانت نامه بانکی یا وثیقه ملکی تا زمان بررسی هیات ماده 216 تودیع نماید.
4. معرفی ضامن معتبر که مورد پذیرش اداره امور مالیاتی قرار گیرد.
5. نقض شدن رای هیات ماده 216 قانون مالیات های مستقیم توسط شورای عالی مالیاتی ، دیوان عدالت اداری و سایر مراجع ذی صلاح

در صورتی که مودی مالیاتی پس از ابلاغ اجراییه مالیاتی نسبت به پرداخت آن اقدام ننماید ، چه می شود؟ ( ضمانت اجرای عدم توجه به اجراییه مالیاتی چیست ؟ ) 

وفق مواد 210 و 211 قانون مالیات های مستقیم ، هر گاه مودی ، مالیات قطعی شده خود را ظرف مدت 10 روز از تاریخ ابلاغ برگ قطعی پرداخت ننماید، اداره امور مالیاتی به موجب برگ اجرایی به او ابلاغ می نماید تا ظرف مدت یک ماه از تاریخ ابلاغ کلیه بدهی خود را بپردازد یا ترتیب پرداخت آن را به اداره امور مالیاتی بدهد ، در غیر اینصورت ، اداره اجرائیات اداره امور مالیاتی با صدور دستور اجرا ، معادل بدهی مودی ، اعم از اصل و جرایم متعلق ، به اضافه ده درصد بدهی از اموال منقول یا غیرمنقول و مطالبات مودی توقیف خواهد نمود

نکات کاربردی :

1. هرگاه ارزش مالی که برای توقیف در نظرگرفته می شود ، زائد بر میزان بدهی مالیاتی مودی بوده و قابل تفکیک نباشد ، تمام مال توقیف و فروخته خواهد شد و مازاد مسترد می شود. مگر اینکه مودی اموال بلامعارض دیگری معادل میزان فوق معرفی نماید
2. شرط توقیف واحدهای تولیدی اعم از کشاورزی و صنعتی در مدت عملیات اجرایی این است که توقیف نباید موجب تعطیلی واحد تولیدی گردد.

اعتراض ثالث اجرایی به اجراییه مالیاتی 

به موجب تبصره یک ماده 8 و ماده 56 آیین نامه اجرایی ماده 218 قانون مالیات های مستقیم ، هیات ماده 216 قانون مالیات های مستقیم ، صلاحیت رسیدگی به اعتراضات اشخاص ثالث نسبت به عملیات اجرایی را دارد. و با توجه به این که تصمیم هیات بدوی در قالب رای انشا می شود ، با استناد به ماده 247 قانون مالیات های مستقیم ، امکان اعتراض ظرف مدت 20 روز از تاریخ ابلاغ  در هیات تجدیدنظر 216 مالیاتی کماکان وجود دارد.

و مستنبط از بند ( ج ) ماده 58 آیین نامه اجرایی ماده 218 قانون مالیات های مستقیم ، ثالث می تواند از تصمیم قطعی هیأت ماده 216 نزد شورای عالی مالیاتی یا دیوان عدالت اداری یا مرجع قضایی صالح شكایت کند و در صورت نقض تصمیم مزبور یا اثبات مالکیت ثالث با طرح دعاوی مقتضی اثبات مالکیت و یا الزام به تنظیم سند رسمی درمراجع قضایی عملیات اجرایی متوقف و باطل خواهد شد.