اعاده دادرسی کیفری ماده 474

اعاده دادرسی یکی از طرق فوق العاده اعتراض به آرای قطعی دادگاهها می باشد که در موارد خاصی توسط قانونگذار تجویز شده است . اعاده دادرسی به معنای رسیدگی دوباره و مجدد به حکم محکومیت بنا به دلایل مصرحه در قانون می باشد .اعاده دادرسی کیفری نسبت به احکامی ممکن است که دیگر قابل واخواهی کیفری و تجدیدنظرخواهی کیفری نباشند و به عبارت دیگر حکم قطعیت یافته باشد. مجوز اعاده دادرسی کیفری نسبت به احکام کیفری قطعیت یافته ماده 474 قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392 می باشد.

شرایط اعاده دادرسی کیفری ماده 474

ماده 474 در خصوص شرایط اعمال اعاده دادرسی کیفری مقرر می دارد : درخواست اعاده دادرسی در مورد احکام محکومیت قطعی دادگاهها اعم از آنکه حکم مذکور به اجرا گذاشته شده یا نشده باشد در موارد زیر پذیرفته می شود :

1 . رای صادر شده حکم باشد و قطعیت یافته باشد و حکم به رایی می گویند که راجع به ماهیت دعوا باشد. بنابراین اعاده دادرسی نسبت به قرارهای نهایی و قطعیت یافته امکان پذیر نیست .

2 . حکم مورد اعاده دادرسی مبتنی بر محکومیت باشد یعنی کسی میتواند درخواست اعاده دادرسی کند که حکم بر محکومیت وی صادر شده باشد .

جهات اعاده دارسی کیفری ماده 474

1 . کسی به اتهام قتل شخصی محکوم شود و سپس زنده بودن وی محرز گردد .

2 . چند نفر به اتهام ارتکاب جرمی محکوم شوند و ارتکاب آن جرم به گونه ای باشد که نتوان بیش از یک مرتکب برای آن قائل بود

3 . شخصی به علت انتساب جرمی محکوم شود و فرد دیگری نیز به موجب حکمی از مرجع قضایی به علت انتساب همان جرم محکوم شده باشد ، به طوری که از تعارض و تضاد مفاد دو حکم  ، بی گناهی یکی از آنان احراز گردد .

4 . درباره شخصی به اتهام واحد ، احکام متفاوتی صادر شود .

5 . در دادگاه ثابت شود که اسناد جعلی یا شهادت خلاف واقع گواهان مبنای حکم بوده است .

6 . پس از صدور حکم قطعی واقعه جدیدی حادث و یا ظاهر یا ادله جدیدی ارائه شود که موجب اثبات بی گناهی محکوم علیه یا عدم تقصیر وی باشد .

7 . عمل ارتکابی جرم نباشد و یا مجازات مورد حکم بیش از مجازات مقرر قانونی باشد .

نحوه درخواست اعاده دادرسی کیفری ماده 474

 مرجع درخواست اعاده دادرسی کیفری دیوان عالی کشور است . بعد از ثبت درخواست اعاده دادرسی کیفری در سامانه عدل ایران پرونده از طرف شعبه به دیوان ارسال تا دیوان بررسی شود آیا شرایط قانونی برای اعاده دادرسی وجود دارد یا خیر ، در صورت وجود شرایط لازم دیوان اقدام صدور قرار قبولی اعاده دادرسی می نماید .

دیوان عالی تنها به بررسی شرایط شکلی می پردازد و وارد ماهیت نمی شود بنابراین همچنانکه گفته شد در صورت وجود شرایط قانونی اعاده دادرسی دیوان با تجویز اعاده دادرسی ، رسیدگی مجدد را به دادگاه هم عرض دادگاه صادر کننده حکم قطعی ارجاع می دهد .

مهلت اعاده دارسی کیفری ماده 474

اعاده دادرسی کیفری محدود به مهلت خاصی نیست . در قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392 برای اعمال اعاده دادرسی هیچ محدودیتی زمانی در نظر گرفته نشده است . بنابراین محکوم علیه حکم قطعی می تواند در هر زمانی چه قبل از اجرای یا بعد از اجرای حکم تقاضای اعاده دادرسی نماید .

اشخاصی که حق درخواست اعاده دارسی دارند 

به موجب ماده 475 قانون آیین دادرسی کیفری اشخاص زیر حق در خواست اعاده دادرسی دارند

1 . محکوم علیه یا وکیل یا نماینده قانونی او و در صورت فوت یا غیبت محکوم علیه ، همسر و وراث قانونی و وصی ایشان

2 . دادستان کل کشور

3 . دادستان مجری حکم

اعاده دادرسی کیفری توسط شاکی

به دلیل اینکه از جمله شرایط اعاده دادرسی کیفری وجود حکم محکومیت کیفری می باشد و به موجب ماده 475 قانون آیین دادرسی کیفری اشخاصی که حق درخواست اعاده دادرسی دارند علاوه بر دادستان ، محکوم علیه می باشد و نامی از شاکی به میان نیامده است .

آثار اعاده دادرسی کیفری ماده 474

• توقف اجرای حکم در اعاده دارسی کیفری 

صرف درخواست اعاده دادرسی موجب توقف اجرای حکم کیفری نمی شود بلکه طبق ماده 478 از قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392 بعد از تجویز اعاده دادرسی توسط شعب دیوان عالی کشور اجرای حکم متوقف می شود .شرط تعویق اجرای حکم بعد از قبولی درخواست اجرای حکم می باشد .

نکته : در خصوص احکامی که مجازاتهای سالب حیات یا مجازاتهای بدنی یا قلع و قمع بنا باشد شعب دیوان با وصول درخواست اعاده و قبل از اتخاذ تصمیم در خصوص اصل موضوع ( قبول اعاده دادرسی یا رد درخواست اعاده دادرسی )دستور توقف اجرای حکم را می دهد .

• اثر انتقالی اعاده دادرسی 

اعاده دادرسی دارای اثر انتقالی می باشد . به این معنا که در صورت تجویز اعاده دادرسی توسط دیوان عالی کشور پرونده عینا به شعبه هم عرض ارسال می شود تا دادگاه مرجوع علیه مجدد در راستای جهت نقض شده رسیدگی کامل انجام دهد و اقدام به صدور رای نماید .

• ابطال حکم کیفری ( سابق)

مهمترین اثر اعاده دادرسی و دلیل اصلی درخواست اعاده دادرسی ، ابطال حکم سابق است . دادگاه مرجوع علیه پس از رسیدگی به پرونده مورد اعتراض ( اعاده دادرسی) اقدام به صدور رای می نماید . صدور رای جدید از دو حالت خارج نیست یا تایید حکم سابق و یا نقض حکم ابتدایی و ابطال حکم دادگاه کیفری و صدور رای مبنی بر برائت یا تخفیف مجازات محکوم علیه .