ابطال گواهینامه ثبت اختراع 

ابطال گواهینامه ثبت اختراع یکی دیگر از دعاوی حوزه مالکیت صنعتی می باشد . همانگونه که در دعوای ابطال طرح صنعتی هم گفته شد ، ثبت هر یک از انواع مالکیت صنعتی مستلزم دارا بودن شرایط قانونی می باشد. اختراع نیز از این امر مستثنی نبوده و قانونگذار شرایطی را تعیین نموده که در صورت وجود آنها اختراع قابلیت ثبت خواهد داشت و مورد حمایت قرار می گیرد. گاهی اوقات اختراعی ثبت می شود ، اما مشمول تعریف اختراع نمی باشد و یا جزء استثنائاتی است که قابلیت ثبت ندارد و یا شرایط مقرر در قانون را دارا نیست در اینگونه موارد می توان تقاضای ابطال گواهینامه ثبت اختراع را از مرجع صالح در خواست نمود.

دلایل و جهات ابطال گواهینامه ثبت اختراع

جهات ابطال در ماده 1 ، 2 ، 4 و صدر ماده 6  قانون ثبت اختراعات ،طرح های صنعتی و علائم تجاری مصوب 1386 مشخص گردیده که به شرح ذیل می باشد:

• اختراع نبودن
  

اختراع باید نتیجه فکر فرد یا افرادی باشد که برای اولین بار فرآیند یا فرآورده های خاص را ارائه می نمایند و باعث حل مشکل در یک حرفه ، فن ، فناوری ، صنعت و مانند آنها می شوند. بنابراین نمی توان به کشف مواد یا فرآورده هایی که قبلا در طبیعت وجود داشته اختراع گفت.

• اختراع جزء موارد غیر قابل حمایت باشد.

همانگونه که گفته شد در ماده 4 قانون ثبت اختراعات ،طرح های صنعتی و علائم تجاری مصوب 86 برخی از موارد را قابل ثبت به عنوان اختراع ندانسته است .مانند فرآیند درمان و جراحی انسان یا حیوان برخی موارد هم هستند که هم اختراع محسوب نمی شود و هم قابل حمایت نمی باشند مانند کشفیات ، شیوه کسب و کار و …

• جدید نبودن اختراع

یکی از شروط اساسی برای ثبت اختراع جدید بودن آن می باشد.لذا در صورتی که اختراعی پیش از ثبت شناخته شده بوده است قابلیت حمایت و ثبت به عنوان اختراع را ندارد.

• ابتکاری نبودن

ویژگی ابتکاری بودن با جدیدبودن متفاوت است.برای جدید محسوب شدن اختراع کافی است آن اختراع پیش از ثبت وجود نداشته باشد.اما ابتکاری بودن بدین معناست که اختراع برای شخص دارای مهارت عادی و معمولی در فن یا صنعت مرتبط ، واضح و آشکار نباشد.

بنابراین می توان اینگونه نتیجه گرفت که ممکن است اختراعی جدید باشد، اما دارای ویژگی ابتکاری بودن نباشد. لذا این اختراع قابلیت ثبت را ندارد و چنانچه ثبت شده باشد می توان ابطال آن را تقاضای نمود.

• کاربرد صنعتی نداشته باشد.

یکی دیگر از شرایطی که در ماده 2 قانون ثبت اختراعات ،طرح های صنعتی و علائم تجاری مصوب 86 برای اختراع مقرر گردیده این است که کاربرد صنعتی داشته باشد و بتوان در امور تجاری استفاده نمود .بنابراین اختراعی که کاربرد صنعتی نداشته باشد قابل ابطال است.

• فاقد ویژگی افشای کامل باشد.

در تعریف افشای کامل می توان گفت که فرد با مهارت عادی در فن بتواند با مطالعه اظهارنامه،اختراع را پیاده سازی نماید.در بند ج ماده 6 ثبت اختراعات ،طرح های صنعتی و علائم تجاری مصوب 86 مقرر گردیده :ادعای مذکور در اظهارنامه ، گویا و مختصر بوده و با توصیف همراه باشد. به نحوی که برای شخص دارای مهارت عادی در فن مربوط واضح و کامل بوده و حداقل یک روش اجرایی برای اختراع ارائه کند.

لذا در صورت فقدان ویژگی افشای کامل ، اختراع باطل می باشد.

• مالک اختراع ، مخترع نباشد.

در صورتی که شخصی دانش و ابداع دیگری را به طور غیرقانونی و از طریق نامشروع به دست آورد و آن را به نام خود به ثبت برساند ،مالک واقعی اختراع میتواند نسبت به تقاضای ابطال اختراع اقدام نماید .مخترع می تواند با اثبات اینکه شخص دارنده گواهینامه اختراع ، اختراع وی را از طریق حیله و تقلب ، سرقت یا جعل به دست آورده است گواهینامه ثبت حق اختراع باطل می گردد.

لزوم درج جهات ابطال گواهینامه ثبت اختراع

در دعوای ابطال گواهینامه ثبت اختراع مانند سایر دعاوی ، خواهان باید در دادخواست خود جهاتی که بر مبنای آن تقاضای ابطال را دارد درج نماید و قاضی رسیدگی کننده فقط حق دارد نسبت به آن جهات رسیدگی کند و نمی تواند با توجه به جهات دیگر ابطال ، اختراع را باطل نماید.ذکر این نکته در اینجا لازم و ضروری است که رسیدگی دادگاه بر اساس یک یا چند جهت دارای اعتبار امر مختومه برای دعوای ابطال نیست و خواهان می تواند با ارائه دادخواست دیگری به سایر جهات استناد نماید و ابطال گواهینامه ثبت اختراع را تقاضا کند.

نحوه طرح دعوای ابطال گواهینامه ثبت حق اختراع

دعوای ابطال گواهینامه ثبت حق اختراع یکی از دعاوی تخصصی می باشد که دارای پیچیدگی های زیادی است و با توجه به اینکه قانونگذار آئین رسیدگی در خصوص دعاوی ابطال اختراع را مشخص ننموده و  این را بر عهده دادگاه قرار داده است به پیچیدگی بیشتر این دعاوی افزوده است.

ذینفع دعوای ابطال گواهینامه ثبت حق اختراع

در ماده 37 قانون ثبت علائم و اختراعات مصوب 1310 ، طرح دعوای ابطال ورقه اختراع را از سوی ذینفع امکان پذیر می دانست. در ماده 18 قانون ثبت اختراعات ، طرح های صنعتی و علائم تجاری مصوب 86  نیز اشاره گردیده هر ذینفع می تواند ابطال گواهینامه ثبت حق اختراع را از دادگاه درخواست نماید.

حال سوالی که مطرح می شود این است که از نظر قانونگذار به چه شخصی ذینفع گفته می شود، طبق نظر بسیاری از حقوقدانان ، بهره مندی مستقیم ،شخصی و قانونی فرد از نتیجه دعوای مطرح شده ملاک ذینفع بودن وی است. در ابطال گواهینامه ثبت اختراع می توان به تغییر در وضعیت مالی خواهان در صورت ابطال اختراع ، فعالیت اقتصادی در زمینه اختراع ثبت شده و در بسیاری مواقع طرح دعوای نقض حق اختراع از سوی دارنده اختراع علیه فرد را ملاک تشخیص ذینفع بودن قرار می دهند.

صدور گواهینامه ثبت اختراع

یکی دیگر از مواردی که در طرح دعوای ابطال گواهینامه اختراع باید مورد توجه قرار داد این است که باید مراحل ثبت اختراع پایان یافته و منتهی به صدور گواهینامه اختراع شده باشد .

چنانچه اختراع ثبت نشده باشد و شخصی نسبت به تقاضای ثبت اعتراض داشته باشد، باید اعتراض خود را به مرجع ثبت تسلیم نماید . بنابراین نمی توان دعوای ابطال تقاضای گواهینامه اختراع را در مرجع قضایی مطرح نمود.

مدارک دعوای ابطال گواهینامه ثبت حق اختراع 

طبق ماده 61 آئین نامه قانون ثبت اختراعات ،طرح های صنعتی و علائم تجاری دادخواست ابطال گواهینامه ثبت حق اختراع  باید به همراه مدارک ذیل باشد:

1-اصل یا رونوشت مصدق کلیه اسناد و مدارک مثبت ادعای ابطال

2-رسید مربوط به پرداخت ودیعه تسلیم دادخواست ابطال به دادگاه به شرح مذکور در جدول هزینه ها

3-وکالتنامه در صورتی که دادخواست توسط وکیل تسلیم شود.

کارشناسی در دعوای مطالبه خسارت ابطال گواهینامه ثبت اختراع

مرجع صالح به رسیدگی با پذیرش دعوای ابطال گواهینامه ثبت حق اختراع ، نسبت به درخواست مطالبه خسارت ناشی از نقض حق اختراع ، می بایست با عنایت به فنی و تخصصی بودن موضوع نسبت به ارجاع موضوع به کارشناسی اقدام نماید.  نظریه صادره نیز به طرفین دعوا ابلاغ و ظرف یک هفته قابل اعتراض در هیات کارشناسی می باشد.

اعتراض به نظریه کارشناسی در دعوای مطالبه خسارت ابطال گواهینامه ثبت اختراع

نظریه کارشناسی صادره به طرفین دعوا ابلاغ و ظرف یک هفته قابل اعتراض در هیات کارشناسی می باشد.

درخواست دستور موقت در دعوای ابطال گواهینامه ثبت اختراع

خواهان دعوا می تواند به صورت همزمان در کنار دعوای ابطال گواهینامه ثبت اختراع و جهت ممانعت از بهره برداری از اختراع خود و  ورود خسارت مضاعف به خود نسبت به طرح درخواست دستور موقت نیز اقدام نماید. ولی در مقابل موظف به تودیع خسارت احتمالی وفق نظر دادگاه می باشد.

اعتراض به درخواست دستور موقت در دعوای ابطال گواهینامه ثبت اختراع

بموجب ماده 325 قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب ، قبول یا رد درخواست دستور موقت ، مستقلا قابل اعتراض و  تجدیدنظر و  فرجام نیست. لکن متقاضی می تواند ضمن تقاضای تجدیدنظر به اصل رای نسبت به آن نیز اعتراض نماید، ولی در هر حال قبول یا رد دادخواست موقت قابل فرجام خواهی نمی باشد.

مرجع صالح به رسیدگی به دعوای ابطال گواهینامه ثبت حق اختراع

رسیدگی به دعوای ابطال گواهینامه ثبت اختراع در صلاحیت شعبه یا شعب خاصی از دادگاههای عمومی حقوقی تهران می باشد.

تجدید نظر خواهی از دعوای ابطال گواهی نامه ثبت اختراع

محکوم علیه مقیم ایران ظرف 20 روز و  خارج از کشور ظرف دو ماه از تاریخ ابلاغ رای می تواند نسبت به تجدید نظر خواهی حقوقی در دادگاه تجدیدنظر استان تهران اقدام نماید.

نحوه اجرای حکم ابطال گواهینامه ثبت اختراع

رای دادگاه جنبه اعلامی دارد و  عطف به گذشته می شود و از تاریخ ثبت اختراع ، گواهینامه حق اختراع باطل خواهد بود . اجرای حکم ابطال گواهینامه ثبت حق اختراع نیازی به صدور اجرائیه ندارد و دادگاه با ارسال مکاتبه به همراه دادنامه صادره خطاب به اداره ثبت نسبت به اجرای حکم اقدام می نماید و مراتب با هزینه محکوم له در روزنامه رسمی آگهی می شود.