مستمری بازنشستگی تامین اجتماعی

بازنشستگی و مستمری بازنشستگی یکی از خدماتی است که توسط سازمان تامین اجتماعی ارایه می شود و بازنشستگی به موجب ماده 21 قانون کار از جمله موارد خاتمه قرارداد کار کارگر می باشد . افرادی که طی سال‌های فعالیت کاری خود حق بیمه این سازمان را پرداخت نمایند، پس از رسیدن به سن بازنشستگی و یا عدم توانایی اشتغال، مبلغ مستمری را مطابق با شرایط خاصی دریافت می‌کنند که با توجه به نوع حرفه ،شرایط کاری، منطقه خدمت و سن کارگر و سابقه کاری ، مستمری و حقوق بازنشستگی تعیین می شود  . مدت اشتغال به کار هر فردی تا زمان بازنشستگی وی به شرایط فوق الذکر برمیگردد . بازنشستگی و مستمری بازنشستگی شرایط خاصی دارد که ذیلا به آنها اشاره خواهیم کرد .

شرایط بازنشستگی تامین اجتماعی

شرایط بازنشستگی متغیر است و بسته به عوامل مختلفی مانند میزان سال‌های پرداخت حق بیمه، سن بیمه‌شده، سختی کار و شرایط بیمه‌شده و حتی جنسیت وی نیز بستگی دارد.

شرایط بازنشستگی به طور خلاصه عبارت است از :

1 . شرط اول مشمول افرادی است که به مدت ۲۰ سال حق بیمه تامین اجتماعی را پرداخت نموده‌اند و در این حالت آقایان در سن ۶۰ سالگی و خانم‌ها در سن ۵۵ سالگی به بازنشستگی می‌رسند.

2.شرط دوم متعلق به افرادی است که به مدت ۳۰ سال بیمه ماهانه خود را واریز نموده‌اند؛ که در این صورت آقایان در سن ۵۰ سالگی و خانم‌ها در سن ۴۵ سالگی بازنشسته می‌شوند.

3 . شرایط بازنشستگی در مشاغل سخت تعلق ؛ لذا افراد شاغل در حوزه‌های کاری دشوار می‌توانند با پرداخت ۲۰ سال متوالی یا ۲۵ سال نامتوالی بدون محدودیت سنی بازنشسته شوند؛ ضمنا زنانی که بیش از ۵۵ سال سن دارند حتی اگر به مدت ۱۰ الی ۱۹ سال حق بیمه پرداخت کرده‌اند؛ حق درخواست حکم بازنشستگی و دریافت حقوق مستمری دارند.

4 . حالت ویژه‌ بازنشستگی را نیز سازمان تامین اجتماعی برای خانم‌های فعال در مشاغل سخت در نظر گرفته‌ و با این حال خانم‌ها طی پرداخت ۲۰ سال حق بیمه می‌توانند در سن ۴۲ سالگی درخواست بازنشستگی بدهند؛ البته در این صورت مبلغ حقوق آن‌‌ها معادل ۲۰ روز از حقوق ماهیانه است.

5 . شرایطی که از سال ۱۳۸۷ توانست توجه شمار زیادی از خانم‌ها را به خود جلب کند؛ طرح بازنشستگی برای زنان خانه داری است که در رده سنی ۱۸ تا ۵۰ سال قرار دارند و این گروه حتی در صورت عدم اشتغال نیز می‌توانند با پرداخت ۲۰ سال حق بیمه و پس از ۵۵ سالگی حقوق بازنشستگی دریافت کنند.

6 . بازنشستگی پرستاران نیز با شرایط خاص خود همراه بوده و افراد فعال در این حوزه از کادر درمان، با ۲۵ سال سابقه فعالیت و پرداخت حق بیمه، مستحق پنج سال ارفاق سنوات بوده و می‌توانند درخواست بازنشستگی بدهند.

شرایط سنی بازنشستگی

مطابق ماده 76 قانون تامین اجتماعی به صورت معمول هر فرد تحت پوشش بیمه تامین اجتماعی چنانچه ۲۰ سال حق بیمه پرداخت کرده و به سن ۶۰ سال برای مردان و ۵۵ سال برای زنان که سن تعیین‌شده برای بازنشستگی است رسیده باشد، می‌تواند بازنشسته شود. اما این قانون دارای تبصره‌هایی است که افراد در شرایط مختلف می‌توانند مطابق آن بازنشسته شوند. البته زنان مشغول به کار در محیط‌های کاری مشمول قانون کار می‌توانند در ۴۲ سالگی در صورتی که ۲۰ سال سابقه کار داشته باشند درخواست بازنشستگی کنند. البته در این شرایط با احتساب ۲۰ روز حقوق مستمری دریافت خواهند کرد.

طبق تبصره ۱ از ماده ۷۶ قانون تامین اجتماع افرادی که ۳۰ سال حق بیمه پرداخت کرده باشند در صورتی که به سن ۵۰ سالگی برای مردان و ۴۵ سالگی برای زنان رسیده باشند می‌توانند بازنشسته شوند.

بازنشستگی  مشاغل سخت و زیان آور

در قانون تأمین اجتماعی برخی مشاغل به عنوان مشاغل سخت و زیان‌ آور تعریف شده‌اند چرا که فشار جسمی و روحی زیادی را به فرد شاغل وارد می‌کنند. کسانی که در این مشاغل فعالیت می‌کنند مطابق قانون بازنشستگی با داشتن سابقه ۲۰ سال متوالی در پرداخت حق بیمه بدون شرط سنی می‌توانند بازنشسته شوند. در صورتی که سوابق بیمه‌ شده به صورت متناوب باشد باید ۲۵ سال حق بیمه پرداخت کرده باشد تا مشمول بازنشستگی شود.

شاغلان به کار در مشاغل سخت می‌توانند با داشتن ۲۰ سال سابقه بیمه به صورت متوالی و بدون در نظر گرفتن شرط سنی بازنشسته شوند.

چنانچه بیمه‌شده در اثر سختی و فشار‌های کاری دچار آسیب‌های جسمی و روحی شود به نحوی که ادامه کار برای وی زیان‌آور باشد و این مسئله نیز توسط کمیسیون‌های پزشکی ماده ۹۱ قانون بازنشستگی سازمان تامین اجتماعی تأیید شده باشد، فرد می‌تواند تقاضای بازنشستگی کند. در این صورت هر سال از سنوات کاری وی ۱/۵ سال در نظر گرفته می‌شود.

حداکثر سن بازنشستگی

حداکثر سن بازنشستگی برای مردان ۶۵ سال و برای زنان ۶۰ سال است.مطابق قانون بازنشستگی تامین اجتماعی کارفرما می‌تواند برای افرادی که حداقل ۵ سال بیشتر از سن بازنشستگی کار کرده‌اند درخواست بازنشستگی کند.

بازنشستگی جانبازان و آزادگان در تأمین اجتماعی

سن بازنشستگی برای جانبازان و آزادگان ۱۰ سال کاهش یافته است و اگر سنوات پرداخت حق بیمه ۲۰ سال شده باشد بیمه‌ شده اگر مرد باشد در سن ۵۰ سالگی و اگر زن باشد در سن ۴۵ سالگی می‌تواند بازنشسته شود.

بازنشستگی مشاغل آزاد  

مشاغل آزاد با رسیدن به سن ۶۰ سالگی و با ۲۰ سال سابقه کار بازنشسته می‌شوند و می توانند از مزایای بازنشستگی مانند مستمری بازنشستگی استفاده کنند . همچنین این گروه کاری با داشتن ۳۵ سابقه پرداخت حق بیمه بدون شرط سنی می‌توانند بازنشسته شوند.

بازنشستگی با سابقه کمتر از 20 سال 

 بیمه ‌شده با سوابق کمتر از ۲۰ سال نیز می تواند بازنشسته شود. در این شرایط بیمه‌شده باید حداقل ۱۰ سال سابقه پرداخت حق بیمه داشته باشد و چنانچه به سن بازنشستگی رسیده باشد که در مردان ۶۰ سالگی و در زنان ۵۵ سالگی است، بازنشسته می‌شود. نکته مهم در این خصوص این است که ماده ۱۱۱ قانون بازنشستگی سازمان تامین اجتماعی درباره این افراد اجرا نخواهد شد و میزان مستمری پرداختی بر اساس سنواتی که بیمه‌شده حق بیمه پرداخت کرده است محاسبه می‌شود. این افراد با ۲۰ روز حقوق بازنشسته می‌شوند که ممکن است رضایت ‌بخش نباشد.

نحوه محاسبه مستمری بازنشستگی تامین اجتماعی

مطابق بند ۲ و ماده ۱۵ از قوانین تامین اجتماعی، مستمری بازنشستگی مبلغ مشخص و مادام العمری است که در سن و شرایط خاصی به افراد تحت پوشش بیمه سازمان تامین اجتماعی تعلق می‌گیرد و مبلغ اولیه حقوق بازنشستگی طبق محدوده کاری و سنی مخاطب تعیین شده و پس از آن مطابق با احکام جدید سازمان تامین اجتماعی ممکن است هر ساله با تغییراتی همراه باشد. نحوه محاسبه حقوق بازنشستگی توسط این سازمان براساس امتیازاتی است که به هر فرد مطابق با سابقه کاری، سن، دوره بیمه، سطح درآمد تعلق می‌گیرد؛ لذا این امتیازات توسط یک جدول تبدیل به مبلغ پولی تبدیل شده و حقوق بازنشستگی را مشخص می‌کنند.

میزان حقوق بازنشستگی

مبلغ مستمری بازنشستگی میزان حقوقی است که برحسب شرایط کاری و نحوه بازنشستگی هر فرد به طور مادام و ماهانه پرداخت می‌شود؛  مدت دوره بیمه، شرایط کاری، سن بیمه شده ، درآمد حاصل از فعالیت همگی موارد موثر بر مبلغ حقوق بازنشستگی هستند و هر فرد بنابر شرایط خاص خود دوره پرداخت سنوات را طی نموده و در سن لازم و برحسب عوامل مختلفی بازنشسته شده و حقوق مستمری دریافت می‌کند .

فیش حقوقی بازنشستگی

فیش حقوقی بازنشستگان نیز سندی حاوی اطلاعات شخصی، کد پرسنلی، جزئیات حقوق و مزایا، سابقه کار، کسورات و عوارض قانونی، مبلغ خالص حقوق دریافتی و تاریخ صدور فیش است و با کمک آن می‌توان تمامی فاکتورهای موثر بر افزایش یا کاهش حقوق را بررسی نمود و از صحت مبلغ دریافتی مطمئن شد.این سند را در گذشته بیشتر به صورت چاپی و امروزه عمدتا به روش اینترنتی و از طریق سامانه صندوق بازنشستگی کشوری قابل دریافت است و می‌توان از طریق وبسایت یا اپلیکیشن سازمان تامین اجتماعی فیش حقوق را هر ماهه دریافت کرد .

افزایش حقوق مستمری بگیران تامین اجتماعی در سال ۱۴۰۲ 

افزایش حقوق مستمری بگیران تامین اجتماعی  بر مبنای حداقل مبلغ دریافتی مستمری در نظر گرفته شده است و با توجه به افزایش مدام تورم و به جبران نیاز اقتصادی جامعه بازنشستگان، هر ساله بر اساس مواد ۹۶ و ۱۱۱ از مجموع قوانین تامین اجتماعی، درصدی را به عنوان افزایش حقوق در نظر گرفته و توسط هیئت وزیران و برحسب بودجه سالانه به تصویب و اجرا می‌رسانند.بر اساس آخرین مصوبه در خصوص حقوق بازنشستگان و برحسب بودجه دولت برای مستمری بگیران، افزایش حقوق برای مشمولانی که کمترین حقوق بازنشستگی را دریافت می‌کنند  ۲۷ درصد و سایر سطوح دستمزد بگیر نیز ۲۱ درصد و مبلغ (۲,۵۰۷,۸۸۰) ریال افزایش حقوق خواهند داشت.

بخشنامه افزایش مستمری در سال 1402

در اجراي مواد (96) و (111) قانون تامين ‌‌اجتماعي و با عنايت به تصميمات متخذه در جلسه مورخ 29 ‏‏/12 ‏‏/1401 شوراي ‌عالي‌ كار و تصويب ‌نامه شماره 25332 ‏/ت61249هـ مورخ 18 ‏/02 ‏/1402 هيات‌ محترم وزيران، ميزان افزايش مستمري و كمك‌ هاي جنبي (به همراه مبالغ متناسب‌ سازي) قابل پرداخت از ابتداي سال 1402 به شرح ذيل تعيين گرديده است:

ميزان افزايش مستمري‌ (موضوع ماده (۹۶) قانون تامين ‌اجتماعي

از تاريخ ۰۱ ‏‏‏/۰۱ ‏‏‏/۱۴۰۲ كليه مستمري ‌هاي بازنشستگي، از كارافتادگي و بازماندگان مشمول قانون تامين ‌اجتماعي كه تا پايان سال ۱۴۰۱ برقرار شده است، به ترتيب براي دريافت ‌كنندگان حداقل مستمري (مبلغ 500 /797 /41 ريال) و كمتر از آن، به ميزان ‏۲۷ % (بيست و هفت درصد) و براي ساير سطوح بالاتر از حداقل مستمري به ميزان ۲۱ % (بيست و يك درصد) به‌علاوه مبلغ ثابت 880 /507 /2 (دو ميليون و پانصد و هفت هزار و هشتصد و هشتاد) ريال مستمري آنان در پايان اسفندماه سال ۱۴۰۱ افزايش مي‌ يابد.

 مبلغ حداقل مستمري در سال ۱۴۰۲

1 – بر اساس مصوبه شوراي‌ عالي كار، حداقل ميزان مستمري بازنشستگي، از كارافتادگي ‌كلي و مجموع مستمري بازماندگان مشمول اجراي ماده (۱۱۱) قانون تامين ‌اجتماعي از تاريخ ۰۱ ‏‏‏/۰۱ ‏‏‏/۱۴۰۲، ماهيانه مبلغ 840 /082 /53 ريال تعيين مي ‌شود.

۲ ‏‏‏- با توجه به مقررات و ضوابط قانوني، گروه ‌هاي ذيل از شمول بند (۱) خارج و افزايش مستمري آنان صرفا به ميزان ۲۷ % (بيست و هفت درصد) مي ‌باشد:

۱ ‏‏‏‏‏- ۲ ‏‏‏‏‏‏‏‏‏- مشمولين بند‌هاي (ل) و (و) تبصره (۱۴) قانون بودجه سال ۱۳۸۶، بند (۴۷) قانون بودجه سال ۱۳۸۸، بند (۱۷) قانون بودجه سال ۱۳۸۹، بند (۹۱) قانون بودجه سال ۱۳۹۰ و بند (۶۶) قانون بودجه سال ۱۳۹۱ كل كشور

۲ ‏‏‏‏‏‏‏‏‏- ۲ ‏‏‏‏‏‏‏‏‏- مشمولين قانون تعيين تكليف تامين ‌اجتماعي اشخاصي كه ده سال و كمتر حق ‌بيمه پرداخت كرده ‌اند.

۳ ‏‏‏‏‏‏‏‏‏- ۲ ‏‏‏‏‏‏‏‏‏- مشمولين بند (ج) ماده (۳۹) قانون برنامه سوم توسعه اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي جمهوري اسلامي ايران

۴ ‏‏‏‏‏‏‏‏‏- ۲ ‏‏‏‏‏‏‏‏‏- مشمولين جزء (۱) ماده واحده قانون اصلاح تبصره (۳) بند (۳) ماده (۸۰) قانون تامين اجتماعي

۵ ‏‏‏‏‏‏‏‏‏- ۲ ‏‏‏‏‏‏‏‏‏- مشمولين قانون بيمه بازنشستگي، فوت و از كارافتادگي بافندگان قالي، قاليچه، گليم و زيلو (مصوب ۱۳۷۶)

۶ ‏- ۲ ‏‏‏- مستمري ‌بگيران از كارافتاده ‌جزئي

نكته: به منظور تكميل آيتم متناسب‌ سازي 75 % اعاده سطح نسبت به زمان برقراري در خصوص مشمولين وفق بخشنامه شماره 1 ‏/76 مستمري‌ ها، آيتم «متناسب ‌سازي 25 % باقيمانده اعاده سطح نسبت به زمان برقراري» با كد (00042) محاسبه و به همراه مبلغ مستمري سال 1401، مشمول افزايش سال 1402 گرديده است.

كد حساب	عنوان حساب
3362000103	متناسب سازي 25 % اعاده سطح نسبت به زمان برقراري ‏‏- بازنشسته 1402 (بدهي دولت)
3362000104	متناسب سازي 25 % اعاده سطح نسبت به زمان برقراري‏‏ – از كارافتاده 1402 (بدهي دولت)
3362000105	متناسب سازي 25 % اعاده سطح نسبت به زمان برقراري‏‏ – بازمانده 1402 (بدهي دولت)

ميزان كمك ‌هاي جنبی به بازنشستگان تامین اجتماعی

به منظور جبران بخشي از افزايش هزينه‌ هاي زندگي و ارتقاي وضعيت معيشت مستمري‌ بگيران و به موجب ضوابط قانوني و مفاد بودجه سنواتي سازمان، ميزان كمك‌ هاي جنبي در سال ۱۴۰۲ به شرح ذيل تعيين مي ‌گردد:

۱ ‏‏‏‏‏- حق سنوات
حق سنوات مازاد بر ۲۰ سال سابقه پرداخت حق ‌بيمه (اصلي و ارفاقي) آن‌ دسته از مستمري ‌بگيران كه وفق ضوابط مندرج در بند (۵) با موضوع مزاياي جنبي مستمري‌ بگيران بخشنامه تنقيح و تلخيص شماره ۱۱۵۸۰ ‏‏‏/۹۹ ‏‏‏/۱۰۰۰ مورخ ۰۶ ‏‏‏/۱۲ ‏‏‏/۱۳۹۹ در حال پرداخت مي ‌باشد، در سال ۱۴۰۲ به ميزان 000 5 (پنج هزار) ريال به ازاي هر سال سابقه مازاد بر ۲۰ سال افزايش مي ‌يابد.

جزء 2 ‏‏‏‏‏- كمك‌ هزينه عائله ‌مندي، كمك‌هزينه اولاد و كمك‌ هزينه همسر متكفل فرزند
ميزان اين كمك‌ ها در سال 1402 به شرح ذيل تعيين و وفق ضوابط جاري به مشمولين پرداخت مي ‌گردد:
– كمك‌ هزينه ماهانه عائله ‌مندي 720 /174 /9 ريال
– كمك‌ هزينه ماهانه اولاد 200 /225 /4 ريال
– كمك‌ هزينه ماهانه همسر متكفل فرزند 720 /174 /9 ريال

۳ ‏‏‏- كمك‌ هزينه مسكن
ميزان كمك ‌هزينه مسكن به ازاي هر پرونده مستمري بازنشستگي، از كارافتادگي‌ كلي و بازماندگان به مبلغ 000 /000 /2 ريال در ماه تعيين شده است.

۴ ‏‏‏- كمك به تامين معيشت مستمري‌ بگيران
ميزان كمك‌ به تامين معيشت مستمري ‌بگيران به ازاي هر پرونده مستمري بازنشستگي، از كارافتادگي‌ كلي و بازماندگان به مبلغ 000 /660 /2 ريال در ماه تعيين شده است.

هـ ) ليست‌ هاي پرداخت و صدور احكام افزايش مستمري

۱ ‏‏‏- كليه شعب موظفند پس از اجراي نرم ‌افزار مربوطه در سامانه متمركز مستمري، نسبت به محاسبه مابه ‌التفاوت مستمري فروردين ماه اقدام نمايند.

۲ ‏‏‏- احكام افزايش مستمري در زمان انتقال پرونده ‌هاي مستمري به ساير شعب مي ‌بايست پس از حصول اطمينان از صحت آن، از سامانه متمركز مستمري اخذ و پس از تاييد مسوولين ذي ‌ربط در پرونده الكترونيك مستمري ‌بگير بارگذاري گردد.

۳ ‏‏‏- به منظور اطلاع مستمري‌ بگيران گرامي، احكام افزايش مستمري از طريق سامانه خدمات غيرحضوري به نشاني es.tamin.ir در اختيار اين عزيزان قرار خواهد گرفت.
‏- به منظور جبران خدمات همكاراني كه در امر تهيه ليست مابه ‌التفاوت افزايش مستمري و صدور احكام افزايش ساليانه مستمري‌ بگيران در سال‌ جاري مشاركت داشته‌ اند (اعم از كاركنان ستاد مركز، ادارات كل استان ‌ها و واحدهاي اجرايي)، دستور اداري پرداخت حق الزحمه مربوطه متعاقباً صادر خواهد شد.
مركز فناوري اطلاعات، آمار و محاسبات با توجه به مفاد اين بخشنامه، نظارت بر نصب نرم‌ افزار مربوطه در سامانه متمركز مستمري و امكان نمايش احكام را بر عهده دارد.

مسئول حسن اجراي اين بخشنامه مديران كل، معاونين تعهدات بيمه‌ اي و پشتيباني و توسعه مديريت، روساي ادارات مستمري‌ ها، نظارت بر كنترل مصارف و امور كارگزاري ‌هاي رسمي، آمار و فناوري اطلاعات، امور مالي، منابع انساني و ادارات كل استان ‌ها و مسوولين ذي ‌ربط در واحدهاي اجرايي خواهند بود.