جرم فرار مالیاتی

جرم فرار مالیاتی یکی از جرایم مالیاتی شایع در مراجع دادگستری است. به معنای هرگونه تلاش و اقدام غیرقانونی برای پرداخت ننمودن تمام یا بخشی از مالیات متعلقه می باشد و علیرغم تصور عمومی انجام آن ملازمه با اقدامات پیچیده ای ندارد و ممکن است این فرآیند به سادگی با عدم ارسال اظهارنامه مالیاتی و یا به انجام اقدامات مجرمانه ای همچون جرائم جعل و استفاده از سند مجعول و یا جرم پولشویی صورت پذیرد.

انواع جرم فرار مالیاتی

در ماده ۲۷۴ قانون مالیات های مستقیم موارد زیر به عنوان مصادیق فرار مالیاتی آمده است.
۱.تنظیم دفاتر، اسناد و مدارک خلاف واقع و استناد به آن
۲.اختفای فعالیت اقتصادی و کتمان درآمد حاصل از آن.
۳.ممانعت از دسترسی ماموران مالیاتی به اطلاعات مالیاتی و اقتصادی خود یا اشخاص ثالث در اجرای ماده ۱۸۱ قانون مالیات های مستقیم.
۴.امتناع از انجام تکالیف قانونی مبنی بر ارسال اطلاعات مالی موضوع مواد ۱۶۹ و ۱۶۹ مکرر به سازمان امور مالیاتی کشور و وارد کردن زیان به دولت.
۵.عدم انجام تکالیف قانونی مربوط به مالیات های مستقیم و مالیات بر ارزش افزوده در رابطه با وصول یا کسر مالیات مودیان دیگر و ایصال آن به سازمان امور مالیاتی.
۶.تنظیم معاملات و قراردادهای خود به نام دیگران ، یا معاملات و قراردادهای مودیان مالیاتی دیگر به نام خود برخلاف واقع.
۷.خودداری از انجام تکالیف قانونی در خصوص تنظیم و تسلیم اظهارنامه مالیاتی حاوی اطلاعات درآمدی و هزینه ای در سه سال متوالی
۸.استفاده از کارت بازرگانی اشخاص دیگر به منظور فرار مالیاتی

مجازات جرم فرار مالیاتی

قانونگذار برای مجازات جرم فرار مالیاتی نسبت به اشخاص حقیقی و حقوقی قائل به تفکیک بوده است.

• مجازات جرم فرار مالیاتی برای اشخاص حقیقی

الف.حبس بیش از شش ماه تا دو سال
ب.جزای نقدی بیش از دو میلیون تا هشت میلیون ریال
پ.شلاق از سی و یک ضربه تا هفتاد و چهار ضربه
ت.محرومیت از حقوق اجتماعی برای مدت بیش از شش ماه تا پنج سال
ث. انتشار حکم قطعی در رسانه ها
ج. پرداخت اصل مالیات به همراه جریمه های قانونی
چ.جبران ضرر و زیان وارده به دولت
نکته کاربردی ؛
اما اگر فردی در ابتدای ارتکاب به جرایم مالیاتی باشد و قبل از کشف جرم به میل خود آن را اعلام کند و به اصلاح اسناد و مدارک اقدام نماید از تعقیب کیفری معاف خواهد شد. اما با کشف جرم به مجازات فرار مالیاتی از سه ماه تا یکسال محکوم خواهد شد. اما اگر در مراحل تحقیقات مقدماتی و تعقیب کیفری و تا قبل از صدور حکم قطعی جهت کشف جرم اقرار نماید، مشمول تخفیف مجازات قرار خواهد گرفت.

• مجازات فرار مالیاتی برای اشخاص حقوقی

بموجب ماده ۲۷۵ قانون مالیات های مستقیم الحاقی ۳۱/۰۴/۱۳۹۴ چنانچه مرتکب هر یک از جرائم مالیاتی شخص حقوقی باشد، برای مدت شش ماه تا دو سال به یکی از مجازاتهای زیر محکوم می شود:
الف.ممنوعیت از یک یا چند فعالیت شغلی
ب.ممنوعیت از صدور برخی از اسناد تجاری

• مجازات فرار مالیاتی مدیران و بازرسان شرکتهای تجاری و موسسات شخص حقوقی

بموجب تبصره ماده ۲۷۴ قانون مالیات های مستقیم الحاقی ۳۱/۰۴/۱۳۹۴ مسئولیت کیفری شخص حقوقی مانع از مسئولیت کیفری شخص حقیقی مرتکب جرم نمی باشد و برای این شخص به صورت جداگانه مجازات قانونی نسبت به اشخاص حقیقی اعمال می شود. که در بند یک به آن اشاره گردید.

تفاوت فرار مالیاتی و اجتناب مالیاتی

اجتناب مالیاتی اقدامات و عملیاتی است که طی آن مودیان مالیاتی با استفاده از خلاهای موجود در قوانین مالیاتی نسبت به ثبت غیرمتعارف رویدادهای مالی اقدام می‌کنند به عنوان مثال اعمال تغییرات مرتبط و متناسب با فعالیتهای شرکت در اساسنامه جهت استفاده از معافیتها و تسهیلات مالیاتی اجتناب مالیاتی است .
در حالی که فرار از مالیات، اجتناب از پرداخت مالیات با استفاده از روشهای غیرقانونی است. در صورتی که فرار از مالیات افشا و اثبات شود، مشمول جرایم مالیاتی است.

آیا جرم فرار مالیاتی قابل تعلیق یا تعویق است؟

به موجب بند ( ج ) از ماده ۴۷ قانون مجازات اسلامی جرایم مالیاتی و شروع به جرم در آنها قابل تعویق و تعلیق مجازات نمی باشد.

تشریفات و نحوه رسیدگی به جرم فرار مالیاتی

تشریفات رسیدگی به جرم فرار مالیاتی تابع عمومات جرایم عمومی است و فقط در دو مورد در قوانین مالیاتی تشریفات متمایزی در نظر گرفته شده است.

• تصریح قانونگذار به اینکه اقامه دعوا علیه مرتکبین جرایم مالیاتی نزد مراجع قضایی از طرف سازمان امور مالیاتی به عمل خواهد آمد. که به نظر می رسد یکی از جهات شروع به رسیدگی است و بدون طرح دعوا از ناحیه آن سازمان موضوع قابل رسیدگی نیست.
• تصریح قانونگذار در ماده 268 قانون مالیات های مستقیم که تعقیب سردفتران متخلف در مرجع صلاحیت دار مذکور در قانون سردفتران به وسیله دادستانی انتظامی مالیاتی به عمل خواهد آمد.
  نحوه صدور حکم و تجدیدنظرخواهی نسبت به جرایم مالیاتی هم مرتبط با جرم مزبور و تابع مقررات قانونی خاص هر مورد خواهد بود و ویژگی خاصی در قوانین پیش بینی نشده است.

مرجع صلاحیت دار جهت رسیدگی به جرم فرار مالیاتی

با توجه به صلاحیت عام مراجع دادگستری ، رسیدگی به جرم فرار مالیاتی در صلاحیت مراجع دادگستری است و دادسرای عمومی و انقلاب محل وقوع جرم صلاحیت اولیه جهت شروع به تحقیقات را دارد و در مرحله دادرسی رسیدگی به موضوع در دادگاه عمومی کیفری رسیدگی می گردد.
لازم به ذکر است در مواردی که در قانون مالیاتی به عنوان تخلف ذکر شده اند و برای آن جریمه در نظر گرفته شده است، توسط سازمان امور مالیاتی رسیدگی شده و نحوه رسیدگی و مراجع ذی صلاح در قانون همین سازمان و ارکان مختلف آن تعیین شده اند که خارج از مقاله تقدیمی است.
النهایه با عنایت به حجم و پیچیدگی اختلافات و دعاوی مالیاتی صرف مطالعه مطالب تقدیمی راهگشای حل و فصل موضوعات مالیاتی نخواهد بود، بر همین اساس بهره مندی از خدمات وکیل متخصص مالیاتی امری لازم و غیرقابل اجتناب خواهد بود.