فسخ نکاح از جانب زن به سبب عیوب مرد

فسخ نکاح از جانب زن به سبب عیوب چهارگانه مرد که مشتمل بر جنون ، خصا ، عنن ، مقطوع بودن آلت تناسلی است. یکی از طرق انحلال نکاح  به صورت یک طرفه است. که فلسفه آن نیز دفع ضرر می باشد. اعلام  فسخ نکاح ، برخلاف طلاق نیازمند رعایت تشریفات خاصی نیست و با هرعملی که دلالت بر فسخ کند اعمال می شود. اما مراجعه به دادگاه و تأیید فسخ ضروری است و پس از آن نیز به دلالت ماده ۲۰ قانون حمایت خانواده، ثبت در دفتر طلاق و شناسنامه لازم است. ،

بنابراین باید گفت، حکم دادگاه جنبه اعلامی دارد، نه تأسیسی و دادگاه صرفاً احراز کننده تحقق فسخ درگذشته است. اگر دلیلی بر اعلام اراده زوجه ، قبل از تقدیم دادخواست وجود نداشت. تاریخ تقدیم دادخواست فسخ نکاح به سبب عیوب مرد را می توان تاریخ وقوع فسخ دانست. 

مستندات قانونی مرتبط با طرح دعوای فسخ نکاح از جانب زن به سبب عیوب مرد | موارد فسخ نکاح از طرف زن 

1. مواد ۱۲۰ ،۱۲۱ ، ۱۲۲ ، ۱۱۲۵، ۱۱۲۶، ۱۱۳۱، ۱۱۳۲، ۱۱۵۱ و ۱۱۵۲ قانون مدنی

2. ماده ۲۰ قانون حمایت خانواده مصوب ۱۳۹۱

ارکان و شرایط  طرح دعوای فسخ نکاح از جانب زن به سبب عیوب مرد 

1. احراز رابطه زوجیت با ضمیمه کردن تصویر سند ازدواج به دادخواست.
2. اعلام ارادۀ زن مبنی بر فسخ نکاح به هر لفظ یا عمل  ( رعایت ترتیبات و تشریفاتی که برای طلاق مقرر است ، در فسخ شرط نیست. ) 
3. وجود حداقل یکی از عیوب چهارگانه ذیل  در مرد و احراز آن توسط دادگاه به وسیلهٔ پزشکی قانونی یا پزشک متخصص دیگر

. جنون : به شرط استقرار  (یعنی سریعاً برطرف نشود ) اعم از دائمی یا ادواری ( وقوع آن چه حین ازدواج و چه پس از آن باشد تفاوتی ندارد. )

. خصاء : مرد اخته ، بدون بیضه ، خواجه ،  به شرطی که قبل از ازدواج حادث شده باشد و نه پس از آن و زن نیز جاهل بر آن بوده باشد.

. عنن : ناتوانی جنسی ، مرضی است که مرد از برخاستن آلت تناسلی خود عاجز باشد. (عدم نعوظ در آن ) به صورتی که نتواند آن را در رحم زن داخل نماید، به این شرط که مرد حتی یک بار هم عمل زناشویی دخول را انجام نداده باشد، چه این عیب قبل از ازدواج حادث شود، چه پس از آن .

اگر زن از مرد دارای فرزند باشد، موضوع نمی تواند از موارد عنن یا خصاء باشد و دادگاه بدون ارجاع امر به پزشک دعوا را رد می نماید. زیرا در عنن ، حتی اگر مرد یک بار عمل زناشویی را انجام داده باشد، موضوع فسخ نکاح منتفی می شود.

 . مقطوع بودن آلت تناسلی : به اندازه ای که قادر به عمل زناشویی نباشد. با این شرط که قبل از ازدواج حادث شده باشد و زن جاهل بر آن بوده باشد.

4. حکم دادگاه اعلامی است و نه تاسیسی :

هر چند حکم فسخ نکاح دادگاه جنبۀ اعلامی داشته و تأسیسی به شمار نمی آید، اما انجام فسخ نکاح به دلالت ماده ۲۰ قانون حمایت خانواده باید در دفتر طلاق ثبت شود.

نکته کاربردی :

1.اگر ناتوانی جنسی مرد پس از زندگی مشترک رخ داده یا عیوب جنسی غیر از ۳ مورد ذکر شده در مادهٔ ۱۱۲۲ قانون مدنی باشد، ولی برای زن ایجاد عسر و حرج نماید ، زوجه می تواند بر اساس مقررۀ مادۀ ۱۱۳۰ قانون مدنی با طرح دعوای درخواست طلاق به جهت عسر و حرج  و اثبات تحقق جهت ادعایی ، نسبت به انحلال نکاح اقدام نماید.

بیماریهایی که باعث فسخ نکاح از طرف زن می شود؟  | عیوب مرد در فسخ نکاح 

همانگونه که بیان شد ، صرفا بیماریهای جنون ، عن ، خصاء ، مقطوع بودن آلت تناسلی است. بنابراین بیماری صرع ، بیهوشی طولانی مدت  ( کما ) یا برخی اختلالات مغزی جنون محسوب نمی شوند و از مصادیق و مورد فسخ نکاح نمی توانند باشند. اما زن می تواند با تمسک به ماده ۱۱۱۹ قانون مدنی و اثبات واقع شدن عسر و حرج در وی تقاضای حکم طلاق نماید.

آیا اعمال خیار فسخ نکاح از جانب زن به سبب عیوب مرد فوری است ؟ 

خیار فسخ نکاح به دلالت ماده ۱۱۳۱ قانون مدنی فوریت دارد و باید در مدت متعارف اعمال شود، به شرط اینکه ذیحق علم به فسخ و فوریت آن داشته باشد.

آیا رسیدگی به دعوای فسخ نکاح به دلیل جنون فرع بر صدور حکم حجر است؟

 رسیدگی به دعوای فسخ نکاح یا طلاق در فرض ادعای حجرخوانده ، فرع بر صدور حکم حجر و نصب قیم برای فرد محجور است.

در این فرض ، اداره حقوقی قوه قضاییه نیز به موجب نظریه مشورتی شماره 7/1400/437 مورخ 1400/04/26 اعلام داشته است :

استعلام : 

1.آیا دعوای فسخ نکاح و طلاق از سوی هر یک از زوجین به طرفیت دیگری ، پیش از صدور حکم حجر قابلیت استماع دارد؟
2. در صورت طرح دعوا پیش از صدور حکم حجر، آیا خوانده دعوا اهلیت پاسخگویی دارد؟ اصولاً چه کسی باید خوانده دعوا قرار گیرد؟

پاسخ :

رسیدگی به دعوای فسخ نکاح یا طلاق در فرض ادعای حجر خوانده ، فرع بر صدور حکم حجر و تعیین قیم برای فرد محجور است؛ در این فرض، دادگاه با استفاده از ملاک ماده 105 قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور مدنی مصوب 1379 باید قرار توقف دادرسی صادر و در اجرای ماده 56 قانون امور حسبی مصوب 1319 مراتب را به دادستان منعکس و پس از صدور حکم حجر خوانده و تعیین قیم برای وی، به دعوای فسخ نکاح یا طلاق رسیدگی کند.

نحوه طرح دعوای فسخ نکاح از جانب زن به سبب عیوب مرد | عیوب مرد در فسخ نکاح 

دعوای فسخ نکاح به جهت عیب مرد در زمره دعاوی غیرمالی به شمار می آید و هزینه دادرسی بر همین اساس دریافت می شود.

 به دلالت مادۀ ۸ قانون حمایت خانواده ، رسیدگی در دادگاه خانواده به جز تقدیم دادخواست ،  در سایر موارد بدون رعایت سایر تشریفات آیین دادرسی مدنی انجام می شود.

که دادگاه ها علاوه بر ملاحظه اسناد و مدارک ادعایی زوجه ، با ارجاع امر به کارشناسی نسبت به صحت و سقم ادعای وجود عیب در مرد اقدام می نماید. 

چه کسی در دعوای فسخ نکاح از جانب زن به سبب عیوب باید علم به فسخ و فوریت را ثابت کند ؟ 

در این باره اختلاف نظر وجود دارد. گروهی از حقوقدانان معتقدند، اثبات علم به حق فسخ و فوریت آن بر عهده مدعی علم خوانده است. زیرا اصل عدم علم است، پس سخن کسی که ادعای علم می کند خلاف اصل است و او از این رو باید دلیل بیاورد و قانون گذار برخلاف اصل یا فرض علم به قانون پس از انتشار علم و جهل واقعی را ملاک عمل قرار داده است، پس فرض یا اصل علم به قانون در این مورد قابل اعمال نیست.

گروه دیگر اعتقاد دارند، اثبات جهل با مدعی آن است، زیرا پس از انتشار قانون و گذشتن مهلت اجرای آن قانون گذار همه را عالم بر قانون فرض می کند .

در صورت فسخ نکاح ، تکلیف مهریه زن چه خواهد شد ؟

در این باره ماده ۱۱۰۱ قانون مدنی تکلیف را روشن کرده است. هرگاه عقد نکاح قبل از نزدیکی به جهتی فسخ شود، زن حق مطالبه مهریه را ندارد، مگر در صورتی که موجب فسخ عنن باشد. در این صورت با وجود فسخ نکاح ، زن مستحق نصف مهر است. زیرا در عنن زن آمادگی رابطه جنسی دارد، اما مرد توانایی این کار را ندارد. همچنین اگر فسخ نکاح پس از دخول صورت پذیرد، مهریه کامل باید پرداخت شود.

آیا امکان فسخ نکاح به جهت عیوب مرد  در عقد موقت وجود دارد؟

بله ، فسخ نکاح صرفا مربوط به نکاح دائم نیست ، بلکه در عقد موقت نیز جریان دارد. 

اثر فسخ نکاح به جهت عیوب مرد 

اثر فسخ نکاح مربوط به آینده است و به گذشته سرایت ندارد و تأثیر آن نیز از زمان ابراز اراده مبنی بر فسخ است. که می تواند به هر وسیله ای بروز پیدا کند. اگر دلیلی بر اعلام اراده زوجه ، قبل از تقدیم دادخواست وجود نداشت. تاریخ تقدیم دادخواست را می توان تاریخ وقوع فسخ نکاح دانست. 

مرجع صالح به رسیدگی به دعوای فسخ نکاح از جانب زن به سبب عیوب مرد

دادگاه صالح جهت رسیدگی دادگاه خانواده محل اقامت شوهر است، اما به تجویز ماده ۱۲ قانون حمایت خانواده ، زن می تواند در دادگاه محل سکونت خود نیز طرح دعوا نماید.