انواع قرارداد کار

در انواع قرارداد کار، دو طرف قرارداد ،یعنی کارگر و کارفرما بدین شکل توصیف می گردند که کارگر شخصی حقیقی و کارفرما شخصی حقیقی یا حقوقی است. بر اساس نحوه تنظیم قرارداد کاری، کارگر موظف است طبق ساعات و شرایط ذکر شده، کاری را که بر عهده دارد انجام دهد و به ‌صورت ساعتی، روزانه، هفتگی یا ماهانه دستمزد معینی را دریافت کند.

 مطابق ماده ۷ قانون کار ، قرارداد کار عبارت است از قراردادی کتبی یا شفاهی که بر اساس آن کارگر موظف است در مقابل دریافت دستمزد، کاری را به‌صورت موقت یا غیرموقت برای کارفرما انجام دهد . قرارداد کار تنظیم کننده رابطه کارگر / کارمند با کارفرما می باشد و تعهدات متقابل هریک از کارفرما و کارگر علاوه بر قانون کار می تواند در قرارداد کار نیز منعکس شود . مطابق ماده ۲ قانون کار، کارگر را چنین  تعریف کرده است که : در مقابل دریافت دستمزد، سود یا سایر مزایا، موظف است به درخواست کارفرما، کاری را انجام دهد. 

قرارداد کار دائمی

یکی از مهمترین انواع قرارداد کار ، قرارداد کار دائمی است که در آن تنها زمان شروع کار ثبت می‌شود؛ اما هیچ تاریخ مشخصی برای اتمام کار تعیین نخواهد شد. در واقع این نوع قرارداد کاری، دارای مدت زمان دائمی و نامحدود است. قرارداد کار دائم، بهترین و مطمئن‌ترین نوع قرار داد محسوب می‌شود. زیرا به‌دلیل عدم وجود تاریخ مشخص برای اتمام کار، امنیت شغلی بالایی برای کارگر وجود دارد. مطابق تبصره ۲ ماده ۷ قانون کار : در کارهایی که طبیعت آنها جنبه مستمر دارد، اگر مدت زمان مشخصی در قرارداد ذکر نشود، قرارداد کار دائمی و غیرموقت تلقی می‌شود .

یکی از نکات مثبت و مهمی که در قرارداد کار دائمی که به نفع کارگر وجود دارد، این است که کارفرما به هیچ‌عنوان بدون وجود دلیل مشخص و موجه، نمی‌تواند کارگر را اخراج کند. در واقع در قراردادهای غیرموقت برخلاف قرارداد موقت، کارفرما برای اخراج کارگر باید تشریفات قانونی را به‌طور کامل انجام دهد. همین نکته باعث شده است که بیشتر کارفرمایان، از انعقاد قرارداد کار دائمی خودداری کنند و بیشتر آنها به تنظیم قرارداد موقت تمایل داشته ‌باشند.

قرارداد کار موقت

قرارداد کار موقت، یکی از متداول‌ترین انواع قرارداد کار است؛ که بین کارفرما و کارگر تنظیم می‌شود. در قرارداد موقت، محدودیت زمانی وجود دارد و بر اساس آن کارگر تنها در همان محدوده زمانی به کار خود ادامه خواهد داد. در قرارداد موقت، کارفرما باید دستمزد و سایر مزایای کارگر را بر اساس قانون کار، به او ارائه دهد. همچنین تا پایان زمان قرارداد، امکان اخراج کارگر نیز وجود نخواهد داشت.

• نمونه قرارداد کار موقت

این قرارداد به موجب ماده (۱۰) قانون کار جمهوری اسلامی ایران و تبصره (۳) الحاقی به ماده (۷) قانون کار موضوع بند (الف) ماده ۸ قانون رفع برخی از موانع تولید و سرمایه گذاری صنعتی مصوب ۱۳۸۷/۸/۲۵ مجمع تشخیص مصلحت نظام بین کارفرما و کارگر (کارمند) منعقد می.شود طرفین انجمن صنفی کارفرمایان دفاتر خدمات ارتباطی حوزه اداره کار و امور اجتماعی محل کار را به عنوان داوری جهت حل و فصل مخاصمات و اختلافات احتمالی فی مابین تعیین نمودند .

 1 . مشخصات طرفین :

کارفرما / نماینده قانونی کارفرما : آقای:نام نام خانوادگی نام پدرشماره ملی تاریخ تولد:شماره شناسنامه به نشانی:آدرس کامل::کدپستی  و کارگر (کارمند آقای : خانم : تاریخ تولد: / / ۱۳شماره ملی به نشانی آدرس :کامل نام خانوادگی نام :پدرشماره شناسنامه

۲ -نوع قرارداد کار دائم – موقت

۳ -نوع کار یا حرفه یا حجم کار و یا وظیفه ای که کارگر به آن اشتغال می:یابد کارمند امور دفتری

٤ – محل انجام:

5 – تاریخ انعقاد قرارداد :

٦- مدت قرارداد:

از تاریخ ………… تا تاریخ  …………….طبق تراضی و توافق طرفین میباشد

۷ -ساعت کار روزانه:

۸ ساعت از ساعت …………. تا ساعت …………. فی مابین طرفین تعیین گردیده است

.میزان ساعات کار و شروع و پایان آن با توافق طرفین تعیین می گردد، ساعات کار نمی تواند بیش از میزان در قانون کار تعیین شود لیکن کمتر از آن مجاز است.

8 – حق السعی :

الف) مزد ثابت روزانه ……………..ريال ……. حقوق ماهانه به ترتیب ۶ ماه اول و ۶ماه دوم)……………..ریال……………….ریال میباشد.

ب پاداش افزایش تولید یا بهره وری ریال که طبق توافق طرفین قابل پرداخت است.

ج) سایر مزایا:

9- واریز حقوق و مزایا:

حقوق و مزایا بصورت به حساب شماره                     نزد بانک              شعبه                توسط کارفرما یا نماینده قانونی وی پرداخت میگردد.

۱۰ – بیمه : به موجب ماده ۱۴۸ قانون کار کارفرما مکلف است کارگر را نزد سازمان تأمین اجتماعی ویا سایر دستگاههای بیمه گذار بیمه نماید.

11- عیدی و پاداش سالانه به موجب ماد واحده قانون مربوط به تعیین عیدی و پاداش سالانه کارگران شاغل در کارگاههای مشمول قانون کار مصوب ۱۳۷۰/۱۲/۶ مجلس شورای اسلامی به ازای یک سال کار معادل شصت روز مزد ثابت مبنا تا سقف ۹۰ روز حداقل مزد روزانه قانونی کارگران به عنوان عیدی و پاداش سالانه به کارگر پرداخت میشود برای کار کمتر از یک سال میزان عیدی و پاداش و سقف مربوط به نسبت محاسبه خواهد شد.

12- حق سنوات یا مزایای پایان کاربه هنگام فسخ یا ،خاتمه قرارداد کار حق سنوات مطابق قانون و مصوبه ۱۳۸۷/۸/۲۵ مجمع تشخيص مصلحت نظام بر اساس نسبت کارکرد کارگر پرداخت میشود.

13- شرایط فسخ قرارداداین قرارداد در موارد ذیل توسط هر یک از طرفین قابل فسخ .است فسخ قرارداد ۲۰ روز به طرف مقابل کتباً اعلام میشود.- عدم رضایت کارفرما از طرف قرارداد- تعطیلی دفتر به هر علت از جمله اراده کارفرما مبنی بر تغییر یا تعطیل فعالیت یا احکاممراجع صالحه اداری و قضایی- تصمیم کارفرما به تعدیل نیروی انسانی مشغول به کار در واحد صنفی۱۴

14- سایر موضوعات مندرج در قانون کار و مقررات تبعی از جمله مرخصی استحقاقی کمک هزینه ،مسکن کمک هزینه عائله مندی نسبت به این قرارداد اعمال خواهد شد.

15- این قرارداد در چهار نسخه تنظیم میشود که یک نسخه نزد ،کارفرما، یک نسخه دست ،کارگر یک نسخه به تشکیل کارگری در صورت وجود و یک نسخه نیز توسط کارفرما از طریق نامه الکتریکی یا اینترنت یا سایر طرق به اداره کار و امور اجتماعی محل تحویل میشود.

-۱۶ این قرارداد در استان ……… شهرستان ……… تنظیم و فی مابین طرفین مبادله شد.

امضاء و مهر کارفرما                                                                                 امضاء کارگر

قرارداد کار ساعتی

قرارداد کار ساعتی یکی دیگر از انواع قرارداد کار است این نوع از قرارداد در قانون کار به رسمیت شناخته شده است. این نوع قرارداد، معمولاً برای مشاغلی تنظیم می‌شود که کارگر به‌صورت دائمی و تمام وقت در محل کار حضور ندارد. در قرارداد ساعتی، حقوق کارمند یا کارگر، بر اساس ساعاتی که در محل کار فعالیت داشته، تعیین می‌شود. به موجب بند الف ماده ۳۷ قانون کار  که مقرر داشته : اگر بر اساس قرارداد یا عرف کارگاه، دستمزد به‌صورت روزانه یا ساعتی تعیین شده باشد، پرداخت آن باید در پایان روز، هفته یا پانزده روز یک‌ بار نسبت به ساعات و روزهای کارکرد، انجام شود.

قرارداد کاری برای انجام کاری مشخص

در این نوع قرارداد، کارگر متعهد می‌شود که برای انجام کاری مشخص مثل پروژه آسفالت کردن خیابان، دستمزدی را دریافت کند. این قرارداد پس از اتمام پروژه، خاتمه پیدا می‌کند.

قرارداد کار مقاطعه ای یا  پیمانکاری

قرارداد پیمانکاری نیز یکی دیگر از انواع قرارداد کار است؛ که در مشاغل مختلفی مثل ساخت و ساز مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این نوع قرارداد، زمان اهمیت زیادی ندارد. زیرا شخص متعهد می‌شود پروژه‌ای را تکمیل و به کارفرما ارائه دهد. به همین دلیل کارفرما نیز دخالت مستقیم در نحوه انجام کار ندارد و تنها پایان و تحویل پروژه مدنظر او خواهد بود. قوانین اداره کار در قرارداد پیمانکاری تأثیر چندانی ندارند و این نوع قرارداد تنها مشمول بیمه تأمین اجتماعی است. در این قرارداد، میزان مبلغ و نحوه پرداخت آن نیز باید به‌صورت دقیق ذکر شود. لازم به ذکر است که در قراردادهای پیمانکاری، مبلغ بیمه به‌صورت درصدی از ارزش کل قرارداد کسر می‌شود.

قرارداد کارآموزی

یکی دیگر از انواع قرارداد کار قرارداد کارآموزی می باشد . در قرارداد کارآموزی، شخص موظف است برای کسب مهارت بیشتر، فعالیت‌هایی را مرتبط با شغل خود انجام دهد و علاوه بر یادگیری مهارت، به‌صورتعلمی نیز آموزش‌های لازم را کسب کند. در قرارداد کارآموزی، کارفرما موظف است کارآموز را برای کسب مهارت همراهی کند. کارآموز نیز موظف است، فعالیت‌های لازم را تحت نظارت کارفرما به‌طور کامل انجام دهد.

نمونه قرارداد کار

این قرارداد در تاریخ به نمایندگی آقای ……… که در این قرارداد کارفرما نامیده میشود از یک طرف خواهر برادر متولد ……… دارای شناسنامه…… فرزند…… صادره از …….. باتحصیلات به نشانی که در این قرارداد ……… نامیده میشود برای انجام خدمات طبق مفاد و شرایط که ذیلاًمی آید منعقد می گردد.

ماده 1 .  وظایف و تعهدات

ماده 2. مدت قرارداداز تاریخ ……… لغايت ………. سال ….. ماه روز . …… ساعت درهفته

ماده 3. حق الزحمه قرارداد

ماهيانه …….. ریال به حروف…….. ریال

ساعتی …… ريال به حروف……….. (ریال)

ماده 4. پرداخت هرگونه مالیات و بیمههای اجتماعی و سایر حقوق دولتی که در تاریخ امضاء اینقرارداد برقرار است یا در آینده برقرار خواهد شد به عهده… مبالغی که از این بابت از طریق کارفرما وصول گردد از پرداختها و به حساب نامبرده به مراجع ذیربط حواله خواهد شد.

ماده ۵. میباشد و…….. کسردر پایان کار گزارشی از فعالیتهای خود را برای خدمات و وظایف انجام شدهتهیه و به کارفرما تسلیم می..دارد

ماده ٦ .در صورتی که بر کارفرما معلوم شود کهدقت لازم و معمولی را کهانتظار میرود در انجام وظایف و خدمات خود اعمال نمینماید و یا در صورتی که به تشخیص کارفرما کارهای مربوطه به عللی به تعویق میافتد و یا منافع کارفرما را ملحوظ نکرده و رعایت بی طرفی بینظری کامل را ننماید و یا این که محکومیت جزایی پیدا کند کارفرما حق خواهد داشت بدون احتیاج به انجام تشریفات خاصی این قرارداد را با اخطار کتبی ظرف مدت پانزده روز فسخ نماید

ماده ۷. در صورت احراز تخلف از هر یک از مفاد قرارداد با تشخیص ……………. قرارداد یکطرفه فسخ و مطالبه خسارت طبق قانون صورت میگیرد.

قرارداد کار شفاهی 

قرارداد کار به موجب ماده 7 قاون کار می تواند شفاهی باشد . بنابراین در صورت عدم وجود قرارداد کتبی به معنای عدم رابطه کاری نیست بلکه قانونگذار خود پذیرفته است که قرارداد کار مابین کارگر و کارفرما می تواند شفاهی منعقد شود و قرارداد کار شفاهی معتبر می باشد .

پایان قرارداد کار 

انواع قراردادکاری بین کارفرما و کارگر می تواند به دلایل مختلف و در شرایطی از جمله تغییر شغل کارفرما، استعفای کارگر، اخراج کارگر و فوت یا از کارافتادگی فرد به پایان برسد و اما هیچ از یک طرفین نمی توانند بدون دلیل  به تنهایی این قرارداد را فسخ کنند.

البته این نکته را هم باید در نظر داشته باشید که در قرارداد کار موقت که مدت زمان مشخص و موقتی دارد کارگر و کارفرما از زمان پایان کار آگاهی دارند و پس از پایان پروژه قرارداد کار نیز تمام می شود. در شرایطی نیز که کارگر از مفاد  وتهدات در قرارداد سرپیچی کند؛ کارفرما می تواند قرارداد کار را به صورت یک طرفه فسخ کند. یا اینکه در صورت فوت کارگر به خودی خود قرارداد نیز تمام می شود و کارفرما موظف به پرداخت همه حقوق کارگر است.

استعفا از قرارداد کار

یکی از روش های پایان دادن به قرارداد کار استعفا از محل کار است که در آن کارگر از ادامه همکاری با کارفرما منصرف می شود. و البته پس از ۱۵ روز از اعلام استعفا می تواند از استعفای خود را پس بگیرد.

ترک کار در قرارداد کار 

گاهی اوقات کارگران بدون اینکه استعفا دهند محل کار را ترک می کنند و قرارداد کار برای جلوگیری از همین موارد است که با توجه به مندرجات  قرارداد کاری؛ طرفین نتوانند در هر زمانی به صورت یک طرفه قرارداد را به هم بزنند. در غیر این صورت طرف مقابل برای شکایت و مطالبه خسارت و حقوق خود حق مراجعه به مراجع حل اختلاف کارگر و کارفرما خواهد داشت .